Rok 2014 upłynął pod znakiem onkologii. Przygotowany przez Polskie Towarzystwo Onkologiczne i współpracujących z nim ekspertów tzw. Cancer Plan został – przynajmniej medialnie – zdominowany przez rządowy „pakiet onkologiczny”, czyli zbiór aktów prawnych mających zapewnić szybszą diagnostykę i rozpoczynanie leczenia chorób nowotworowych. Idea ze wszech miar słuszna, ale diabeł jak zwykle tkwi w szczegółach. Jakie inne wydarzenia wpłynęły rewolucjonizująco na polską medycynę i ochronę zdrowia? Przedstawiamy subiektywną listę 10 najważniejszych medycznych faktów z mijającego 2014 roku.
Nowelizacja Prawa Farmaceutycznego, wszczepienie zastawki płucnej 5-letniej dziewczynce, uchwalenie tzw. pakietów onkologicznego i kolejkowego oraz wdrożenie ustawy o transgranicznej opiece medycznej i związane z nią wyroki sądów korzystne dla polskich pacjentów to tylko niektóre z tegorocznych wydarzeń, które odmieniły polską medycynę i ochronę zdrowia. fot. Portale Medyczne
Nowatorska operacja żuchwy i twarzy we Wrocławiu
W Uniwersyteckim Szpitalu Klinicznym we Wrocławiu w lutym 2014 przeprowadzono pierwszą w Polsce operację, podczas której wstawiono pacjentowi protezę żuchwy, przeszczepiono część kości udowej, poprawiono wadę zgryzu, przywrócono symetrię twarzy i udrożniono drogi oddechowe. Wszystko to podczas jednego zabiegu. 32-letni pacjent z powodu powikłań po infekcji bakteryjnej ucha środkowego, którą przeszedł jako niemowlę, cierpiał na poważną wadę stawu skroniowo-żuchwowego. Miał zniekształcone kości żuchwy, z czasem doszło do asymetrii twarzy. Dzięki operacji przeprowadzonej przez lekarzy z Oddziału Klinicznego Chirurgii Szczękowo-Twarzowej chory będzie mógł normalnie jeść, swobodnie oddychać i spać na plecach.
Opracowanie polskiego Cancer Planu
„Strategia Walki z Rakiem w Polsce na lata 2015-2024” to oddolna inicjatywna Polskiego Towarzystwa Onkologicznego przedstawiona w ostatecznym kształcie MZ na początku lipca. Do stworzenia narodowych strategii walki z rakiem zobligowała państwa członkowskie UE. Dzięki intensywnym pracom ponad 200 ekspertów, Polska dołączyła do krajów przygotowanych – przynajmniej w teorii – do zbliżającej się epidemii chorób nowotworowych. Zadania wyszczególnione w strategii podzielono na pięć uzupełniających się obszarów: organizacja i zarządzanie systemem zwalczania nowotworów, nauka i badania nad rakiem, profilaktyka pierwotna i wtórna, diagnostyka i leczenie oraz jakość życia pacjentów w trakcie i po leczeniu onkologicznym.
W ramach tej kompleksowej strategii zaproponowano m.in. zwiększenie kompetencji diagnostycznych lekarzy poz poprzez nadanie im dodatkowych uprawnień diagnostycznych, utworzenie sieci około 200-300 ośrodków szybkiej diagnostyki onkologicznej, które będą realizować pełny proces diagnostyczny według jednolitych standardów, wprowadzenie koordynatorów leczenia onkologicznego, rozwój leczenia ambulatoryjnego oraz w trybie hospitalizacji jednodniowych. Jak przekonuje szef PTO, prof. Jacek Jasssem, Cancer Plan nie wymaga wielkich nakładów finansowych. Wystarczy jedynie usprawnienie i lepsza organizacja systemu leczenia onkologicznego.
Uchwalenie pakietu onkologicznego oraz kolejkowego
12 sierpnia br. prezydent Bronisław Komorowski podpisał przyjęte przez Sejm nowelizacje ustaw o świadczeniach zdrowotnych finansowanych ze środków publicznych oraz o zawodzie pielęgniarki i położnej, a także o konsultantach w ochronie zdrowia. Te trzy ustawy stworzyły podstawy dwóch pakietów – onkologicznego oraz kolejkowego, które z kolei mają być podwaliną głębokiej reformy systemu ochrony zdrowia. Zgodnie z intencjami resortu, pakiety, które zaczną obowiązywać 1 stycznia 2015 roku, ułatwią pacjentom nie tylko szybszy dostęp do lekarzy specjalistów, ale również zniesienie limitów na leczenie onkologiczne. W ramach pakietu pacjenci z podejrzeniem raka będą mieli dostęp do specjalnej, szybkiej ścieżki diagnostyki oraz leczenia onkologicznego. Jednocześnie ustawy rozszerzają uprawnienia lekarzy poz. W debacie sejmowej Bartosz Arłukowicz przekonując do głosowania za pakietami mówił: „To prosty wybór, tu nie trzeba dużo myśleć, powinno się udać”. Środowisko lekarskie ma jednak sporo wątpliwości. Najsilniej przeciwko pakietowi protestują lekarze rodzinni, na których ma spocząć główny ciężar i odpowiedzialność za szybką diagnostykę onkologiczną.
Ustawa o konsultantach
Ustawa o konsultantach krajowych w ochronie zdrowia była jedną z trzech przyjętych w ramach tzw. pakietów – kolejkowego oraz onkologicznego. Jak przekonywał resort zdrowia, nowelizacja przepisów miała zapewnić bezstronność konsultantów. W myśl przepisów, konsultanci zobowiązani zostali do złożenia specjalnych oświadczeń, w których deklarowali swoje powiązania m.in. z firmami zajmującymi się produkcją i obrotem lekami, czy też fakt zasiadania w organach spółek handlowych, spółdzielni, stowarzyszeń, bądź fundacji. Jednocześnie wszyscy konsultanci zostali zobligowani do ujawniania korzyści powyżej 380 złotych – w tym także wyjazdów krajowych oraz zagranicznych – które nie są związane z funkcją konsultanta krajowego i nie są finansowane przez instytucje, w których konsultant jest zatrudniony. Pomysł MZ nie znalazł pełnego poparcia w środowisku – część z osób pełniących obowiązki konsultantów, zrezygnowała zanim upłynął – zgodnie z obowiązującym od 12 sierpnia prawem – termin składania oświadczeń.
Światowy sukces wrocławskich neurochirurgów
W październiku polscy neurochirurdzy ogłosili, że jako pierwsi na świecie przeszczepili do przerwanego rdzenia kręgowego pacjenta jego własne glejowe komórki węchowe wyizolowane z mózgu z jednoczesnym wypełnieniem ubytku w rdzeniu kręgowym przeszczepami nerwowymi. Dzięki tej nowatorskiej metodzie sparaliżowany od pasa w dół mężczyzna zaczął chodzić z pomocą sprzętu ortopedycznego.
Zastosowanie tej metody było możliwe, ponieważ pacjent miał nieuszkodzone struktury kostne. Neurochirurdzy wykonali u niego kilkadziesiąt mikronakłuć rdzenia kręgowego, podając namnożone wcześniej glejowe komórki węchowe. Wstrzykiwano je powyżej i poniżej miejsca uszkodzenia rdzenia. Dziś mężczyzna jest w stanie przejść kilka metrów bez pomocy terapeuty, podtrzymując się drążka. Jeździ też samochodem przystosowanym dla niepełnosprawnych. Wrocławskim neurochirurgom udało się osiągnąć tak niezwykłe efekty, dzięki współpracy z angielskimi naukowcami.
Ustawa transgraniczna
29 października br. prezydent Bronisław Komorowski podpisał ustawę wdrażającą unijne regulacje w sprawie stosowania praw pacjentów w transgranicznej opiece zdrowotnej. Ustawa weszła w życie 15 listopada br. z ponad rocznym opóźnieniem. Zgodnie z nowymi regulacjami, Polacy mają prawo zwrotu od NFZ poniesionych kosztów leczenia, leków i wyrobów medycznych uzyskanego w innym państwie UE. Zwrot kosztów jest dokonywany w kwocie, jaką za takie samego świadczenie płaci NFZ polskim świadczeniodawcom. Możliwość zwrotu kosztów leczenia w innych państwach UE dotyczy wyłącznie świadczeń gwarantowanych w Polsce, a na droższe zabiegi potrzebna jest z góry zgoda Funduszu. Dotąd z pomocy lekarskiej w ramach ubezpieczenia Polacy mogli korzystać w krajach Unii tylko w nagłych wypadkach.
Wszczepienie zastawki płucnej 5-letniej dziewczynce w Krakowie
Krakowscy kardiochirurdzy wszczepili 5-letniemu dziecku ze złożoną wadą rozwojową serca (wspólnym pniem tętniczym) biologiczną zastawkę płucną typu MELODY-Medtronic. Dziewczynka, która ważyła zaledwie 12 kg, była najmniejszym na świecie pacjentem, któremu wszczepiono taką zastawkę. Ze względu na skrajnie wysokie ryzyko niemożliwa była konwencjonalna operacja wszczepienia zastawki, a z powodu zbył małych rozmiarów naczyń – także zaimplantowanie zastawki przeznaczyniowej. Dlatego podjęto decyzję o operacji hybrydowej tj. otwarciu klatki piersiowej i następnie implantacji zastawki z przebicia wolnej ściany prawej komory serca. Wymagało to niewiarygodnej precyzji i ogromnego doświadczenia. Zabieg był możliwy dzięki nowoczesnej technologii – sali hybrydowej z dwupłaszczyznową wizualizacją. Nikt wcześniej nie odważył się na przeprowadzenie tak karkołomnej operacji w podobnie trudnej sytuacji i u tak małego dziecka.
Precedensowe wyroki sądów
Dostęp do leczenia musi być rzeczywisty dla konkretnego pacjenta, a przesłankę istnienia terapii alternatywnej należy rozpatrywać pod kątem konkretnej sprawy – orzekł Naczelny Sąd Administracyjny. Zdaniem sądu, NFZ rozpatrując wniosek o zgodę na sfinansowanie diagnostyki lub leczenia za granicą, nie może się kierować tylko formalną dostępnością danego świadczenia w kraju, ale musi wziąć pod uwagę, czy rzeczywiście przyczyni się do poprawy stanu zdrowia pacjenta. W opinii prawników, wyrok ogłoszony 14 listopada br. ma duże znaczenie dla wszystkich pacjentów, którzy zdecydują się dochodzić finansowania świadczeń transgranicznych. Dwa tygodnie wcześniej także WSA wskazał, że przesłankę istnienia terapii alternatywnej w kraju należy rozpatrywać pod kątem konkretnej sprawy – tego, czy dla danego pacjenta jest rzeczywista alternatywa.
Cudownie odratowany po hibernacji
Lekarze z Uniwersyteckiego Szpitala Dziecięcego w Krakowie uratowali 2-letniego chłopczyka, który w listopadową noc wymknął się z domu i został odnaleziony po kilku godzinach w stanie głębokiej hipotermii. Temperatura jego ciała spadła do 12 stopni. Jeszcze nigdy nie udało się uratować nikogo, kto był tak wychłodzony (najniższa temperatura ciała człowieka, którego dotychczas uratowano z hipotermii wynosiła 13,7 stopni Celsjusza). W przypadku Adasia umożliwił to unikalny w skali świata system stworzony w Małopolsce: Centrum Leczenia Głębokiej Hipotermii, które powstało z myślą o zasypanych przez lawiny. Lekarze ratowali chłopczyka, przetaczając krew przez specjalistyczne urządzenie ECMO, które umożliwia pozaustrojowe utlenowanie krwi. W ciągu doby udało się przywrócić pacjentowi normalną temperaturę organizmu. Po kilku dniach dziecko wybudziło się ze śpiączki, a wkrótce zaczęło samodzielnie oddychać, normalnie jeść i bawić się.
Nowelizacja Prawa Farmaceutycznego – ograniczenie wywozu leków za granicę
Posłowie Klubu Parlamentarnego Platformy Obywatelskiej 28 listopada przedstawili projekt nowelizacji ustawy Prawo Farmaceutyczne. Jej głównym celem jest ograniczenie, nielegalnego wywozu leków, jaki dokonuje się na drodze odwróconego łańcucha dystrybucji. Projekt ustawy przenosi również odpowiedzialność za monitoring dostępności leków pod jurysdykcję nadzoru farmaceutycznego. Jednocześnie inspektorat farmaceutyczny będzie zobligowany do stałej kontroli ilości leków zarówno na poziomie placówek aptecznych, jak również w hurtowniach oraz placówkach ochrony zdrowia. Według projektowanych zmian, GIF będzie tworzył także listy preparatów o ograniczonej dostępności. „Jesteśmy gotowi z projektem i chcemy, aby ustawa ta weszła w życie z początkiem 2015 roku” – przekonywał w Sejmie Rajmund Miller. We wtorek 16 grudnia nad zapisami nowelizacji obradowała sejmowa Komisja Zdrowia. Celem nadrzędnym jest zapobieżenie coraz częstszym sytuacjom braku leków w polskich aptekach.