Konsekwencją nieleczenia chorób przyzębia są nie tylko powikłania miejscowe, przewlekły stan zapalny tkanek przyzębia oddziałuje także na zdrowie ogólne poprzez przedostawanie się bakterii do krwiobiegu. Osoby zmagające się z chorobami dziąseł są 3,5 raza bardziej narażone na cięższy przebieg COVID-19.
W czasie pandemii zmiana warunków życia oraz ograniczony dostęp do dentysty wpłynęły na pogorszenie parametrów stanu tkanek przyzębia. W Polsce leczenia specjalistycznego przyzębia wymaga ponad 20% dorosłego społeczeństwa. Takie objawy jak zaczerwienienie dziąseł, zmiana kształtu brodawek dziąsłowych oraz krwawienie, które może być samoistne lub sprowokowane spożywaniem pokarmów lub czyszczeniem zębów, powinny być sygnałem do zgłoszenia się do dentysty. Występujący bowiem stan zapalny w obrębie tkanek przyzębia może ułatwić wirusowi SARS-CoV-2 wnikanie do układu krwionośnego i prowadzić do zaburzenia czynności płuc: wirus dostaje się do organizmu przez górne drogi oddechowe (nos i usta), następnie gromadzi się w ślinie i wnika do poddziąsłowej płytki nazębnej, stamtąd dostaje się do naczyń krwionośnych i trafia do płuc. Okazuje się, że istnieje również korelacja złej higieny jamy ustnej i gorszego przebiegu choroby COVID-19.
Jama ustna jest potencjalnym rezerwuarem patogenów układu oddechowego, które mogą predysponować pacjentów do zakażenia bakteryjnego. Według badań opublikowanych we „Frontiers in Microbiology” czynniki ryzyka to właśnie zła higiena jamy ustnej, kaszel oraz wentylacja mechaniczna umożliwiają mikroorganizmom przedostawanie się do dolnych dróg oddechowych i tym samym wywoływanie chorób układu oddechowego. Z kolei w badaniach opublikowanych w „Journal of Oral Science” wykazano, że bakterie periodontopatyczne wywołują ekspresję enzymu konwertującego angiotensynę 2, czyli głównego receptora SARS-CoV-2, oraz produkcję cytokin zapalnych w dolnych drogach oddechowych, a zła higiena jamy ustnej może prowadzić do zaostrzenia przebiegu COVID-19.
Zatem odpowiednia higiena jamy ustnej może zapobiec wystąpieniu zapalenia płuc i grypy oraz zaostrzeniu przewlekłej obturacyjnej choroby płuc (POChP). Co więcej, badania wykazują, że osoby zmagające się z chorobami dziąseł są 3,5 raza bardziej narażone na cięższy przebieg COVID-19, 4,5 raza częściej wymagają leczenia pod respiratorem, a ryzyko ich śmierci jest o 9 razy większe w porównaniu do osób, które nie mają tego problemu. Należy zauważyć, że również w przypadku pacjentów chorych na COVID-19 zmniejszona szansa na dokładną higienę jamy ustnej z powodu długotrwałej hospitalizacji może zwiększać ryzyko nasilenia infekcji dolnych dróg oddechowych. Ponieważ mikrobiom jamy ustnej jest ściśle powiązany z chorobami płuc towarzyszącymi SARS-CoV-2, konieczne są skuteczne środki profilaktyczne i zachowanie odpowiedniej higieny jamy ustnej, aby zmniejszyć te infekcje, szczególnie u pacjentów z ciężkim przebiegiem COVID-19.
Tak więc profilaktyka jest niezwykle ważna nie tylko w zapobieganiu chorób przyzębia, ale wszystkich chorób ogólnoustrojowych takich jak: cukrzyca, choroby sercowo-naczyniowe, neurodegeneracyjne, choroby Parkinsona czy Alzheimera, przedwczesny poród z niską wagą noworodka, a od niedawna choroba COVID-19. Istotne są nie tylko profesjonalne zabiegi wykonywane w gabinecie lekarskim, lecz także domowa higiena jamy ustnej oraz eliminacja czynników ryzyka uwzględniająca walkę z nikotynizmem, kontrolę przebiegu cukrzycy, a także zmniejszenie masy ciała wraz ze zmianą zachowań żywieniowych. Najprostszym z tych działań jest oczywiście domowa kontrola płytki nazębnej polegająca na prawidłowym czyszczeniu zębów i przestrzeni międzyzębowych.
Pamiętajmy więc, że wczesna diagnostyka i szybka interwencja terapeutyczna spowoduje szybki powrót do zdrowia, ponieważ zapalenie dziąseł jest procesem odwracalnym. A profilaktyka chorób przyzębia to także profilaktyka innych chorób ogólnoustrojowych, w tym COVID-19, jak również zmniejszenie ryzyka powikłań z nimi związanych.
Opracowanie: prof. Renata Górska
Kongres „Zdrowie Polaków” – panel „Profilaktyka chorób przyzębia w kontekście zachowania zdrowia ogólnego”