Międzynarodowa Grupa Badawcza Rak, Płodność i Ciąża (ang. INCIP) spotka się jutro (19 stycznia 2018 r.) w Warszawie, by wspólnie wypracować nowe kierunki badań w leczeniu kobiet ciężarnych chorych na raka oraz podzielić się wynikami obserwacji zdrowia dzieci, których matki były poddane terapii w trakcie ciąży.
Lekarze z 15 krajów, w tym, m. in. USA, Wielkiej Brytanii, RPA, Czech i Szwecji, w dowód uznania dla polskich naukowców, postanowili po raz pierwszy zorganizować spotkanie w naszym kraju. W trakcie obrad międzynarodowemu gronu ekspertów przedstawiony zostanie program „Boskie Matki” Fundacji Rak’n’Roll – Wygraj Życie, jedyny w Europie program kompleksowej opieki dla kobiet w ciąży chorych na raka.
Wyniki badań oraz wieloletnie doświadczenie lekarzy wskazują, że rozpoznanie choroby nowotworowej u kobiety ciężarnej nie powinno wpływać na opóźnienie rozpoczęcia leczenia, ani skutkować wymuszonym przerwaniem ciąży. W odpowiedni sposób zmodyfikowana terapia nie stanowi ryzyka dla płodu oraz dalszego rozwoju dziecka, ale też nie traci na swej skuteczności. Wiedza ta pozostaje wciąż jednak niedostępna dla wielu lekarzy, pacjentek i ich bliskich.
Mając tę świadomość światowej sławy lekarze onkolodzy, na czele z prof. Frédérikiem Amantem (Uniwersytet Medyczny w Leuven, Belgia), w 2005 roku powołali do życia stowarzyszenie INCIP. Profesor F. Amant jest uważany przez środowisko medyczne za światowy autorytet w sprawie leczenia nowotworów u kobiet w ciąży, zaś misją jego organizacji jest edukacja całego środowiska medycznego oraz dalsze badania pogłębiające dotychczas zebraną wiedzę i doświadczenia członków grupy. Działalność INCIP koncentruje się wokół problematyki terapii kobiet w ciąży chorych na raka oraz oncofertility, czyli ochronie płodności w kontekście leczenia przeciwnowotworowego. W skład tej elitarnej grupy wchodzi szóstka polskich lekarzy, w tym dwoje onkologów z Centrum Onkologii – Instytutu im. Marii Skłodowskiej-Curie w Warszawie: dr Elżbieta Lampka, dr Anna Skrzypczyk-Ostaszewicz a ponadto prof. Stefan Sajdak, dr hab. Kazimierz Pityński, dr Marta Balajewicz-Nowak, dr Wojciech Kolawa.
„Wiedza na temat leczenia kobiet ciężarnych, czy oncofertility jest wciąż niewystarczająca. Z drugiej strony w naszym kraju, coraz więcej lekarzy podejmuje działania na rzecz utrzymania ciąży ze współistniejącą chorobą nowotworową. Powoli stajemy się czołowymi partnerami w tych dziedzinach. Grupa INCIP wyróżniła dotychczasowe działania swoich warszawskich członków i powierzyła organizację kolejnego spotkania swojej grupy naukowej właśnie onkologom z Centrum Onkologii-Instytutu w Warszawie” – podkreśla dr Elżbieta Lampka.
Program „Boskie Matki” Fundacji Rak’n’Roll – Wygraj Życie to unikalny na skalę europejską program opieki dla kobiet w ciąży chorych na raka. Jego celem jest zapewnienie profesjonalnej opieki kobietom w tej szczególnej sytuacji, a także systematyczne podnoszenie świadomości wśród lekarzy i społeczeństwa, że można leczyć się onkologicznie i urodzić zdrowe dziecko. To spełnienie marzenia założycielki Fundacji – Magdy Prokopowicz. To Magda po raz pierwszy wprowadziła temat ciąży i raka do przestrzeni publicznej. Po własnych doświadczeniach w walce o możliwość leczenia onkologicznego i zachowania ciąży, głośno mówiła o tym, że „z rakiem można żyć, a nawet dawać życie”.
„W 2015 roku uruchomiliśmy Program kompleksowej opieki dla kobiet w ciąży chorych na raka „Boskie Matki”, z którego do tej pory skorzystało 111 kobiet. W tym czasie powitaliśmy na świecie 102 dzieci – wszystkie urodziły się zdrowe. Na pozostałe czekamy” – powiedziała Marta Ozimek-Kędzior, członek zarządu Fundacji. „Kolejnym krokiem była zintegrowana współpraca ze środowiskiem ginekologów położników. Zależało nam aby upowszechnić wiedzę na temat możliwości prowadzenia ciąży z równoczesnym leczeniem onkologicznym i wskazać wyspecjalizowane ośrodki, w których mogą być leczone „boskie matki”. Bardzo ważne było dla nas także zwrócenie uwagi specjalistów na tzw. czujność onkologiczną, która jest uśpiona w przypadku kobiet ciężarnych, jak gdyby ciąża wykluczała możliwość zachorowania na nowotwór” – dodała Ozimek-Kędzior.
W 2016 r. Fundacja Rak n’Roll wyszła z inicjatywą opracowania standardów postępowania w przypadku ciężarnych, u których zostaje rozpoznana choroba onkologiczna. Pod przewodnictwem prof. Mirosława Wielgosia, Rektora Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, Kierownika I Katedry i Kliniki Położnictwa i Ginekologii, Konsultanta Krajowego w dziedzinie Perinatologii, Prezesa Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników oraz prof. Macieja Krzakowskiego, Konsultanta Krajowego w dziedzinie Onkologii, 25 ekspertów w zakresie onkologii, ginekologii i położnictwa przez 1,5 roku pracowało nad „Standardami postępowania diagnostyczno-terapeutycznego u kobiet w ciąży chorych onkologicznie” w roku 2017.
„Po uruchomieniu Programu „Boskie Matki” zaczęły się do nas zwracać o pomoc także kobiety, które chcą zajść w ciążę, ale są w trakcie lub po zakończeniu leczenia onkologicznego. „Problem zachowania płodności w kontekście leczenia przeciwnowotworowego dotyczy bardzo dużej grupy pacjentów, to grupa tzw. młodych dorosłych między 20 a 44 r.ż. Widzimy wielką i pilną potrzebę zmian systemowych
w tym obszarze” – mówi M. Ozimek-Kędzior.
Opieka nad dziećmi poddanymi ekspozycji na radio- i chemioterapię – wyniki badań
Łącznie 129 dzieci z Belgii, Holandii, Włoch i Czech zostało włączonych do badania. Porównano je z podobną liczbą dzieci w tym samym wieku ciążowym, które zostały urodzone przez matki niedotknięte rakiem. Ogólny stan zdrowia i rozwój psychiczny dzieci zostały zbadane, gdy miały 18 miesięcy i 3 lata. W wieku trzech lat 47 dzieci zostało przebadane pod kątem prawidłowego funkcjonowania serca za pomocą elektrokardiogramów (EKG) i echokardiografii (echa serca).
„W porównaniu do grupy kontrolnej dzieci nie stwierdziliśmy znaczących różnic w rozwoju umysłowym wśród dzieci narażonych na chemioterapię, radioterapię, samą operację lub bez leczenia” – stwierdza prof. Frédéric Amant.
Badane dzieci w okresie rozwoju płodowego były poddawane ekspozycji na promieniowanie (radioterapia u matki). Podstawowe i zaawansowane pomiary czynności serca w normie. Ogólne wyniki neuropsychologiczne, behawioralne i ogólne również pozostały w prawidłowym zakresie.
Nie stwierdzono też liniowej zależności między dawką promieniowania płodowego a rozwojem funkcji poznawczych. Autorzy jednoznacznie wskazują na konieczność dalszych badań na większej populacji, celem uwiarygodnienia dotychczas zebranych danych.
„Dla dziecka znacznie bardziej groźne są np. skutki wcześniactwa niż prenatalnej ekspozycji na chemioterapię” podsumowuje prof. Frédéric Amant.
Rejestr nowotworów w ciąży i program zachowania płodności po leczeniu onkologicznym – milowy krok w działaniach
W ostatnich miesiącach rozpoczęto prace nad nowoczesnym informatycznie systemem rejestru chłoniaków w ciąży (we współpracy z firmą Tesseract) w oparciu o wieloletnie doświadczenia własne w jednym ośrodku onkologicznym – mówi dr Elżbieta Lampka. Rejestr stanie się bazą do wprowadzenia systemu ewidencji wszystkich chorych onkologicznie w ciąży. Dodatkowo pracujemy nad zmodyfikowanym programem informatycznym dla potrzeb programu zachowania płodności. Program dotyczący zachowania płodności po leczeniu onkologicznym został wdrożony, jako zadanie w Planie Naukowym Centrum Onkologii-Instytutu w Warszawie w 2017. To ogromna zintegrowana praca wielu specjalistów naszych klinik oraz współpracujących z nami urologów i ginekologów – dodaje dr E.Lampka.