Kto ma dostęp do wyników sekcji zwłok zmarłego pacjenta? Zdaniem mec. Marceliny Sosnowskiej-Rudnik z Kancelarii SKWS odpowiedź na zadane pytanie zależy od rodzaju przeprowadzanej sekcji.
- Zgodnie z kodeksem postępowania karnego, jeżeli zachodzi podejrzenie przestępnego spowodowania śmierci, przeprowadza się oględziny i otwarcie zwłok (art. 209). Otwarcia zwłok dokonuje biegły lekarz, w miarę możności z zakresu medycyny sądowej, w obecności prokuratora albo sądu. Do obecności przy oględzinach i otwarciu zwłok można, w razie potrzeby, oprócz biegłego, wezwać lekarza, który ostatnio udzielił pomocy zmarłemu. Z oględzin i otwarcia zwłok biegły sporządza opinię z zachowaniem wymagań przewidzianych w kodeksie postępowania karnego. Sporządzona przez biegłego opinia jest elementem materiału dowodowego postępowania karnego. Jako że opinia stanowi część akt postępowania karnego, to dostęp do niej jest regulowany przepisami kodeksu postępowania karnego, przy czym są one inne w zależności od etapu postępowania karnego.
W toku postępowania przygotowawczego, o ile nie zachodzi potrzeba zabezpieczenia prawidłowego toku postępowania lub ochrony ważnego interesu państwa, stronom, obrońcom, pełnomocnikom i przedstawicielom ustawowym udostępnia się akta, umożliwia sporządzanie odpisów lub kopii oraz wydaje odpłatnie uwierzytelnione odpisy lub kopie; prawo to przysługuje stronom także po zakończeniu postępowania przygotowawczego. W przedmiocie udostępnienia akt, sporządzenia odpisów lub kopii lub wydania uwierzytelnionych odpisów lub kopii prowadzący postępowanie przygotowawcze wydaje zarządzenie. Za zgodą prokuratora akta w toku postępowania przygotowawczego mogą być w wyjątkowych wypadkach udostępnione innym osobom (art. 156 § 1 KPK).
Jeżeli natomiast postępowanie karne jest już na etapie sądowym, to stronom, obrońcom, pełnomocnikom i przedstawicielom ustawowym udostępnia się akta sprawy sądowej oraz daje możność sporządzenia z nich odpisów lub kopii. Za zgodą prezesa sądu akta te mogą być udostępnione również innym osobom (art. 156 § 5 KPK).
- Inny charakter ma z kolei sekcja zwłok zlecana na podstawie ustawy o działalności leczniczej (art. 31). Zgodnie ze wspomnianą ustawą, zwłoki pacjenta mogą być poddane sekcji, w szczególności gdy zgon tej osoby nastąpi przed upływem 12 godzin od przyjęcia, z tym zastrzeżeniem, że zwłoki pacjenta nie są poddawane sekcji, jeżeli przedstawiciel ustawowy tej osoby wyraził sprzeciw lub uczyniła to ta osoba za życia. W przypadku zaniechania wykonania sekcji zwłok w dokumentacji medycznej sporządza się stosowną adnotację i załącza sprzeciw. Jednak nie można zrezygnować z sekcji zwłok, jeżeli 1) konieczność przeprowadzenia sekcji wynika z przepisów kodeksu postępowania karnego, kodeksu karnego wykonawczego lub aktów wykonawczych wydanych na ich podstawie, 2) przepisów o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi, lub 3) gdy nie można ustalić w sposób jednoznaczny przyczyny zgonu. W dokumentacji medycznej pacjenta sporządza się adnotację o dokonaniu albo zaniechaniu sekcji zwłok, z odpowiednim uzasadnieniem.
Rozporządzenie Ministra Zdrowia w sprawie rodzajów, zakresu i wzorów dokumentacji medycznej oraz sposobu jej przetwarzania z dnia 9 listopada 2015 roku stanowi, że w skład historii choroby, w części dotyczącej wypisania pacjenta ze szpitala w przypadku zgonu pacjenta, wchodzi adnotacja o wykonaniu lub niewykonaniu sekcji zwłok (§ 21). Lekarz wykonujący sekcję zwłok sporządza protokół badania sekcyjnego z ustalonym rozpoznaniem anatomopatologicznym, który jest przechowywany przez podmiot wykonujący sekcję oraz dołączany do historii choroby. Historię choroby wraz z protokołem badania sekcyjnego przekazuje się lekarzowi prowadzącemu lub lekarzowi wyznaczonemu przez lekarza kierującego oddziałem, w celu porównania rozpoznania klinicznego i epikryzy z rozpoznaniem anatomopatologicznym (§ 25).
Wynik sekcji zwłok stanowi część dokumentacji medycznej pacjenta, do której dostęp jest regulowany przepisami ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta. Zgodnie z ustawą podmiot udzielający świadczeń zdrowotnych udostępnia dokumentację medyczną pacjentowi lub jego przedstawicielowi ustawowemu, bądź osobie upoważnionej przez pacjenta, a po śmierci pacjenta dokumentacja medyczna jest udostępniana osobie upoważnionej przez pacjenta za życia lub osobie, która w chwili zgonu pacjenta była jego przedstawicielem ustawowym (art. 26). W ustawie wskazano również katalog osób i instytucji, którym podmiot udzielający świadczeń zdrowotnych udostępnia dokumentację medyczną, są to m.in. organy władzy publicznej, w tym Rzecznik Praw Pacjenta, Narodowy Fundusz Zdrowia, organy samorządu zawodów medycznych oraz konsultanci krajowi i wojewódzcy, w zakresie niezbędnym do wykonywania przez te podmioty ich zadań, w szczególności nadzoru i kontroli; minister właściwy do spraw zdrowia, sądy, w tym sądy dyscyplinarne, prokuratorzy, lekarze sądowi i rzecznicy odpowiedzialności zawodowej, w związku z prowadzonym postępowaniem; uprawnione na mocy odrębnych ustaw organy i instytucje, jeżeli badanie zostało przeprowadzone na ich wniosek; wojewódzka komisja do spraw orzekania o zdarzeniach medycznych; członkowie zespołów kontroli zakażeń szpitalnych, w zakresie niezbędnym do wykonywania ich zadań (art. 26).