Lekarze to grupa zawodowa podejmująca każdego dnia setki ważnych dla zdrowia i życia pacjentów decyzji. Spoczywa na nich pełna odpowiedzialność, wiążąca się z ryzykiem poniesienia konsekwencji prawnych za wdrożone działania. Jednak zgodnie z przepisami – medycy też mają swoje prawa.
Składane przez lekarzy, jeszcze przed rozpoczęciem wykonywania zawodu, Przyrzeczenie Lekarskie zobowiązuje nie tylko do zachowania tajemnicy lekarskiej, ale również m.in. do sumiennego spełniania obowiązku służenia zdrowiu i życiu ludzkiemu. Etyczne i zgodne z prawem działanie jest o tyle ważne, że pacjenci wierząc w kompetencje i wiedzę specjalistów, z pełnym zaufaniem powierzają im to, co mają najcenniejsze – swoje zdrowie. Może zdarzyć się jednak, że z różnych przyczyn lekarz popełni błąd, a tym samym zaszkodzi pacjentowi. Taka sytuacja może być nawet tragiczna w skutkach.
Jak wynika z badania dotyczącego zawodu lekarza i obaw z nim związanych, przeprowadzonego w ramach programu „RECEPTA na sukces w medycynie” przez firmę Gedeon Richter w marcu 2019 roku – 43% lekarzy przyznaje, że obawia się śmierci pacjenta, a 38% – postawienia mylnej diagnozy. W takich sytuacjach niezadowoleni pacjenci lub ich rodziny mogą dążyć do wyciągnięcia konsekwencji prawnych za działania lekarzy. Co zatem w tym zakresie powinni wiedzieć sami lekarze?
– Sfera działań lekarzy dotyczy najważniejszych dóbr chronionych – zdrowia i życia. Do ich codzienności należy też mierzenie się z coraz bardziej wymagającymi pacjentami. Z tego też powodu ich odpowiedzialność prawna ma szczególny charakter. Warto więc, by lekarze, poza wiedzą medyczną, posiadali również tę, która dotyczy ich samych – mówi mec. Monika Zboralska, radca prawny, ekspert programu „RECEPTA na sukces w medycynie”.
W zależności od rodzaju popełnionego czynu czy zdarzenia, lekarze mogą ponieść jedną z trzech odpowiedzialności prawnych (ten sam czyn może skutkować poniesieniem wszystkich rodzajów odpowiedzialności):
- cywilną (odpowiedzialność majątkowa za czynność
- (zaniechanie) lekarza w sferze diagnozy i terapii, niezgodną z nauką medyczną dostępną dla lekarza);
- karną (odpowiedzialność za czyn zabroniony przez ustawę w okresie jej obowiązywania, którego społeczna szkodliwość jest wyższa niż znikoma);
- zawodową (odpowiedzialność za naruszenie zasad etyki lekarskiej oraz przepisów związanych z wykonywaniem zawodu lekarza).
Realnie, do otrzymania pozwu sądowego przyznaje się blisko 30% medyków, a 34% choć nie doświadczyło takiej sytuacji, zna innych lekarzy, których to spotkało2. Lekarz, który zostanie pociągnięty do odpowiedzialności prawnej za czynności wykonywane w ramach swojego zawodu, powinien jak najszybciej skontaktować się z wyspecjalizowanym prawnikiem i przekazać mu wszystkie najważniejsze informacje dotyczące sprawy. Na co dzień z kolei warto przykładać szczególną wagę do dokumentacji medycznej i pamiętać o jej prawidłowym i regularnym prowadzeniu. Jest ona podstawowym dowodem w sądzie oraz u ubezpieczyciela.
Wiedza z zakresu prawa w medycynie powinna być niezbędna dla każdego lekarza. Tymczasem ponad 80% zapytanych lekarzy zadeklarowało, że studia nie dostarczyły im odpowiedniej wiedzy z zakresu prawa, jak i radzenia sobie z popełnianiem błędów lekarskich. W odpowiedzi na ten fakt, z myślą o obecnych studentach kierunku lekarskiego, powstał projekt „RECEPTA na sukces w medycynie”. Inicjatywa, której pomysłodawcą jest firma Gedeon Richter, zakłada przekazanie beneficjentom praktycznej wiedzy i udzielenie im wsparcia m.in. w zakresie odpowiedzialności prawnej lekarza. Do tej pory w ramach programu zrealizowane zostały warsztaty edukacyjne prowadzone przez wykwalifikowanych ekspertów – dr nauk prawnych Monikę Zboralską, radcę prawnego, a także Piotra Goca, psychologa, w których udział wzięło ponad 100 przyszłych lekarzy.
– Lekarze to odpowiedzialna i ważna w życiu człowieka grupa – bowiem w ich rękach spoczywa zdrowie naszego społeczeństwa. Dlatego tak kluczowe jest dla nas wspieranie ich rozwoju już na etapie edukacji i towarzyszenie im od początku ich drogi zawodowej. W tym właśnie celu realizujemy projekt „RECEPTA na sukces w medycynie”, chcąc zapewnić młodym ludziom niezbędną wiedzę z zakresu odpowiedzialności prawnej lekarza, którą powinien posiąść każdy medyk – mówi Karolina Wojtczak, Kierownik Działu Public Relations w Gedeon Richter Polska.
Platformą integrującą działania realizowane w ramach projektu jest fanpage „RECEPTA na sukces” na Facebooku. Profil stanowi źródło rzetelnej wiedzy o projekcie – jego fani znajdą na nim merytoryczną wiedzę, porady oraz tutoriale przygotowane we współpracy z ekspertami. Jest to jednocześnie wspólna przestrzeń do komunikacji z przyszłymi lekarzami zaangażowanymi w program „RECEPTA na sukces w medycynie” oraz studentami farmacji, biorącymi udział w projekcie „RECEPTA na sukces. Zostań liderem farmacji”.
- Badanie ABC Rynek i Opinia na zlecenie Gedeon Richter w ramach programu „RECEPTA na sukces w medycynie” – „Badanie dotyczące zawodu lekarza i obaw z nim związanych”, marzec 2019 r.