Niższy niż w Europie odsetek 5-letnich przeżyć polskich pacjentów z przewlekłą białaczką limfocytową, ograniczona dostępność do nowoczesnego leczenia i diagnostyki oraz niewystarczająca liczba hematologów – to najważniejsze wnioski z raportu „Biała Księga – PBL” – pierwszego eksperckiego opracowania z zakresu hematoonkologii, dedykowanego przewlekłej białaczce limfocytowej.
Najważniejsze fakty dotyczące PBL
– Przewlekła białaczka limfocytowa jest jednym z najczęściej rozpoznawanych rodzajów białaczki
u dorosłych – stanowi 25-30% wszystkich zachorowań tego typu.
– W Polsce choruje na nią blisko 17 tys. pacjentów, 2 razy częściej mężczyźni, głównie osoby starsze, powyżej 65 r.ż.
– 30% chorych w chwili rozpoznania nie odczuwa żadnych objawów, stąd PBL najczęściej diagnozowana jest przypadkowo, na podstawie nieprawidłowości w obrazie krwi.
– PBL to nowotwór krwi bardzo zróżnicowany. Średnie przeżycie chorego na przewlekłą białaczkę limfocytową szacowane jest na blisko 7 lat. Natomiast u chorych z agresywną postacią białaczki – delecją 17p lub mutacją genu TP 53, gdzie nowotwór krwi jest oporny na leczenie i mimo podjętej terapii rozwija się tak, jakby był nieleczony, waha się w granicach 3-4 lat.
Szanse, nadzieja, przyszłość w leczeniu PBL
Autorzy „Białej Księgi – PBL”, podkreślają, że dziś największym wyzwaniem terapeutycznym
przewlekłej białaczce limfocytowej jest leczenie chorych z agresywną postacią PBL – z delecją krótkiego ramienia chromosomu 17p, z którą zmaga się 7% pacjentów. Oporność na leczenie, krótkie remisje choroby sprawiają, iż kluczowe w zatrzymaniu nowotworu jest natychmiastowe wdrożenie skutecznych terapii.
Jak wskazuje raport jeszcze 4 lata temu chorzy na agresywną postać przewlekłej białaczki limfocytowej, nie mieli szans na leczenie – dziś nowoczesnym standardem w leczeniu tej grupy chorych są przełomowe terapie – drobnocząsteczkowe terapie celowane, przeciwciała monoklonalne. Niestety wciąż nie są one dostępne dla polskich pacjentów. Polska jest jedynym krajem środkowo-wschodniego regionu Europy, w którym brakuje refundacji innowacyjnych terapii dla chorych z tą agresywną odmianą PBL. Mimo podejmowanych starań, dotychczas żadna z 3 terapii: ibrutynib, obinutuzumab czy ofatumumab nie została sfinansowana ze środków publicznych. Brak leczenia pozbawia polskich pacjentów szans na przeżycie. Świadczą o tym statystyki – w Polsce średni odsetek 5-letnich przeżyć pacjentów z PBL wynosi jedynie 53%, jest to jeden
z najniższych wyników w Europie, a nawet w Europie Środkowej i Wschodniej.
Problemy systemowe w opiece nad chorymi z PBL
Autorzy opracowania zwracają również uwagę na niewystarczającą do potrzeb liczbę lekarzy hematologów. Obecnie na 100 000 tys. mieszkańców przypada 1,3 tys. hematologów – jest to jeden z najgorszych wskaźników na tle krajów UE. Sytuacja ta skutkuje długimi kolejkami i odległymi terminami konsultacji hematologicznych.
Problem stanowi także ograniczony dostęp do badań cytogenetycznych, niezbędnych dla właściwego doboru efektywnej terapii. Jak wynika z raportu odsetek pacjentów, u których wykonuje się badania cytogenetyczne w kierunku m.in. delecji 17p wynosi około 18% w momencie rozpoznania choroby
i około 20% w momencie rozpoczynania kolejnych linii leczenia.
Najważniejsze wnioski
W obliczu szybko starzejącego się społeczeństwa oraz z uwagi na fakt, że przewlekła białaczka limfocytowa najczęściej występuje u osób starszych, należy spodziewać się, że choroba będzie coraz bardziej istotnym problemem zdrowotnym w Polsce. Stąd tak ważnym jest, by w nabliższym czasie standardy opieki i leczenia chorych na PBL uległy poprawie. Najpilniejsze, pożądane zmiany, na które zwracają uwagę autorzy raportu to:
– Poprawa dostępności do innowacyjnych terapii, będących standardem w leczeniu PBL
– Zwiększenie dostępności do lekarzy hematologów, poprzez finansowanie nowych jednostek leczniczych (oddziałów, poradni, ambulatoriów)
– Szerszy dostęp do badań cytogenetycznych – niezbędnych dla właściwego doboru efektywnej terapii
– Poprawa komunikacji pomiędzy hematologami a lekarzami POZ, która usprawni i ułatwi opiekę nad pacjentami z PBL