Moderator: prof. Krzysztof J. Filipiak
Uczestnicy: prof. Marcin Czech, prof. Iwona Paradowska-Stankiewicz
Dyskusja w trójkącie: epidemiolog, konsultant krajowy w ważnej dziedzinie wpływającej na zdrowie publiczne – farmakoekonomista, były wiceminister zdrowia – lekarz praktyk, kardiolog, internista, hipertensjolog, farmakolog kliniczny, siłą rzeczy dotyczyła szerokiego ujęcia problemów zdrowotnych, jakie czekają na Polaków w nadchodzących miesiącach.
Poruszono kwestię trzech głównych przyczyn zgonów w Polsce w ostatnich dwóch latach:
• zgonów z powodu chorób układu krążenia;
• zgonów z powodu chorób onkologicznych;
• zgonów z powodu COVID-19.
W zakresie przygotowania Polski na ewentualną kolejną falę zakażeń koronawirusem SARS-CoV-2 dyskutowano o: konieczności doszczepienia szerokich populacji, większej promocji dawki przypominającej (tzw. boostera), poszerzeniu wskazań do drugiego boostera w polskiej populacji.
Prof. Iwona Paradowska-Stankiewicz w szerokim ujęciu przedstawiła problemy ze szczepieniami w Polsce i ruchami antyszczepionkowymi, prof. Marcin Czech nakreślił sytuację i potrzeby doszczepienia ponaddwumilionowej grupy uchodźców z Ukrainy, prof. Iwona Paradowska-Stankiewicz poinformowała o sukcesach w zakresie wyszczepienia ukraińskich dzieci rodzących się już w Polsce oraz przedstawiła cały wachlarz działań na rzecz ochrony zdrowia uchodźców. Paneliści przedyskutowali także kwestię najnowszych doustnych leków przeciwwirusowych `przeciwko SARS-CoV-2, kwestię ich zastosowania, wskazań, możliwości państwa w zakresie refundacji, docelowych grup chorych.
W zakresie profilaktyki populacyjnej skupiono się na kwestii szerokiego refundowania i zwiększania dostępności tych leków, których zastosowanie będzie wiązało się z istotnym zmniejszeniem kosztownych zdarzeń i chorób w przyszłości, czego najlepszymi przykładami są:
• refundowanie nowoczesnych wieloskładnikowych preparatów hipotensyjnych (tzw. SPC – single pill combinations), których szersza dostępność przekłada się na lepszą populacyjną kontrolę hipotensyjną, a tym samym na skuteczniejszą prewencję zgonów, udarów mózgu, zawałów serca, niewydolności serca, przewlekłej niewydolności nerek, choroby naczyń obwodowych i chorób oczu;
• refundowanie silnych i nowoczesnych leków hipolipemizujących (czy to w postaci refundacji powszechnej czy programów terapeutycznych), co przekłada się na lepszą kontrolę populacyjnych stężeń cholesterolu, a tym samym – prewencję zawałów serca, udarów mózgu, potrzeb w zakresie rewaskularyzacji naczyniowej, procedur kardiologii inwazyjnej i kardiochirurgii;
• refundowanie innych nowoczesnych leków, które stosowane z jednego powodu bardzo istotnie ograniczają chorobowość z innych przyczyn; przykładem takich leków są coraz lepiej refundowane w Polsce flozyny (inhibitory SGLT-2), które mogą zmniejszyć ryzyko wystąpienia niewydolności serca, cukrzycy, opóźnić postęp przewlekłej choroby nerek, zmniejszyć liczbę osób leczonych z powodu niewydolności serca czy dializowanych.
Paneliści skrytykowali dominujące w Polsce od wielu lat podejście w zakresie doceniania przede wszystkim medycyny naprawczej i zbyt mało należnego postrzegania medycyny profilaktycznej. Wskazano na rolę profilaktyki niefarmakologicznej, farmakologicznej, szczepień w czasach pandemii i poza nią.
Przedyskutowano te obszary działań profilaktycznych, w których decydenci, lekarze, środowisko medyczne radzą sobie najgorzej, a więc kwestię szerokich kampanii społecznych dotyczących np.: szczepień, walki z nadciśnieniem tętniczym, z podwyższonym cholesterolem, szerokich badań profilaktycznych w celu przesiewowej diagnostyki najczęstszych nowotworów. Zwrócono uwagę na konieczność dywersyfikacji tych kampanii w zależności od celu, wieku docelowej grupy, medium przekazywania informacji.
Oprócz „starych” mediów – billboardów, prasy, radia i telewizji – podkreślono potrzebę osobnych kampanii w mediach społecznościowych: portalach, takich jak Facebook i Linkedin, komunikatorach typu Twitter czy najnowszych mediach oddziałujących na najmłodsze grupy wiekowe, takich jak Instagram czy TikTok.
Prof. Marcin Czech zwrócił uwagę, że kampanie dotyczące np. szczepień przeciwko HPV powinno się kierować do grupy nastolatków rozpoczynających aktywność seksualną.
Prof. Krzysztof J. Filipiak zauważył, że nieobecność dużych kampanii profilaktycznych w mediach społecznościowych takich jak Instagram powoduje, że właśnie tam szeroko prezentowane są poglądy antynaukowe, ruchy antyszczepionkowe, ruchy antystatynowe, działają pseudoautorytety zniechęcające do szczepień i promujące nieprawdziwe dane.
Paneliści w podsumowaniu zgodzili się, że profilaktyka i medycyna zapobiegawcza powinny być bardziej doceniane. Zgodzili się też, że istnieje pojęcie nie tylko profilaktyki niefarmakologicznej, lecz także profilaktyki farmakologicznej, w której podawanie określonych substancji/ leków ma na celu przede wszystkim poprawę wskaźników chorobowości i śmiertelności w odległym czasie, ale też zmniejszenie kosztów procedur medycyny naprawczej.
Panel nagrywano pod koniec czerwca 2022 r., stąd wielokrotnie podkreślano, że trudno z takim wyprzedzeniem zawyrokować, jak będą wyglądały problemy zdrowotne Polaków jesienią 2022 r.
Niezależnie jednak od sytuacji pandemicznej nadal aktualne są zalecenia dotyczące uzupełnienia szczepień (przeciwko COVID-19, grypie, przeciwko pneumokokom w określonych grupach ludności), dalszej edukacji w zakresie postępowania niefarmakologicznego (dystans, maseczki, higiena rąk, nauka od najmłodszego wieku tak elementarnych rzeczy jak prawidłowe kichanie), jak i dobrej, skutecznej terapii chorób przewlekłych.
W toku dyskusji sformułowano też kilka wskazówek dotyczących poprawy polityki profilaktyki zdrowotnej państwa w zakresie:
• wdrażania zmian refundacyjnych, aby polepszyć kontrolę czynników ryzyka populacyjnego, takich jak np. nadciśnienie tętnicze; analizy farmakoekonomiczne opublikowane ostatnio przez prof. Czecha, prof. Filipiaka i wsp. (Cardiol J 2022; 29(3): 405–12, doi: 10.5603/CJ.a2022.0031. Epub 2002 May 17) wskazują na przykład, że proste zmiany związane z korzystniejszą refundacją niektórych preparatów SPC wiązałyby się z realnymi oszczędnościami w leczeniu nie tylko z perspektywy płatnika (budżetu), lecz take pacjenta płacącego za te leki w aptece (klasyczne, tzw. win-win scenario);
• ciągłej weryfikacji kryteriów włączania do ważnych programów terapeutycznych;
• zwiększanie dostępności najnowocześniejszych leków i procedur, które mogłyby być odpłatne, a więc mogłyby stanowić swego rodzaju zachętę do inwestowania we własne zdrowie i w profilaktykę, przy niemożności zapewnienia pełnego wachlarza takich leków i działań wszystkim osobom w warunkach ochrony zdrowia w Polsce;
• kompleksowego podejścia do kampanii społecznych, wczesnej edukacji w szkole na rzecz promowania medycyny zapobiegawczej i racjonalnego ograniczania nakładów na medycynę naprawczą.
Link do nagrania:
Dzień 1., kanał 2. – czas rozpoczęcia: 3:19:14