18 listopada Europa obchodzi Dzień Wiedzy o Antybiotykach (EDWA). Został on ustanowiony w 2008 roku przez Komisję Europejską na wniosek Europejskiego Centrum Zapobiegania i Kontroli Chorób.
Celem Europejskiego Dnia Wiedzy o Antybiotykach jest zwrócenie uwagi i podniesienie świadomości zarówno społeczeństwa, polityków jak i profesjonalistów medycznych na temat niezwykle groźnego zjawiska w obszarze zdrowia publicznego, jakim jest narastająca i szybko rozprzestrzeniająca się oporność na antybiotyki wśród drobnoustrojów wywołujących najważniejsze i najpowszechniejsze zakażenia u człowieka. Konsekwencją tego zjawiska jest ograniczenie możliwości skutecznego leczenia infekcji, a więc zwiększająca się zachorowalność i śmiertelność z powodu zakażeń. Narastająca oporność jest tym bardziej niebezpieczna, bowiem jednocześnie zmniejszyło się zainteresowanie firm farmaceutycznych poszukiwaniem nowych leków przeciwdrobnoustrojowych. W ostatnich dwudziestu latach wprowadzono jedynie dwa nowe antybiotyki i to o bardzo wąskich wskazaniach. Dlatego jedynym wyjściem na dzień bieżący jest racjonalna antybiotykoterapia i stosowanie antybiotyków jedynie tam, gdzie mogą one naprawdę przynieść korzyść.
Rosnąca antybiotykooporność zagraża skuteczności antybiotyków obecnie i w przyszłości. Antybiotykooporność jest coraz poważniejszym problemem zdrowia publicznego w Europie. Podczas gdy rośnie liczba zakażeń wywołanych bakteriami antybiotykoopornymi, proces opracowywania nowych antybiotyków nie zapowiada zmiany sytuacji, co skłania do pesymistycznych przewidywań co do dostępności skutecznych terapii antybiotykowych w przyszłości.
Rosnący udział bakterii antybiotykoopornych może zostać powstrzymany poprzez zachęcanie do ograniczonego i właściwego stosowania antybiotyków u pacjentów w ramach podstawowej opieki zdrowotnej. Powstawanie antybiotykooporności jest związane z ekspozycją na antybiotyki. Ogólne zużycie antybiotyków w populacji, jak również sposób ich przyjmowania, mają wpływ na antybiotykooporność.
Doświadczenia niektórych krajów europejskich wskazują, że zmniejszenie częstotliwości przepisywania antybiotyków pacjentom ambulatoryjnym doprowadziło do równoległego obniżenia antybiotykooporności.
Podstawowa opieka zdrowotna odpowiada za około 80-90% wszystkich recept na antybiotyki, wystawianych głównie w związku z zakażeniami dróg oddechowych.
Istnieją dowody na brak konieczności stosowania antybiotyków w wielu przypadkach zakażeń dróg oddechowych oraz na to, że układ odpornościowy pacjenta jest wystarczająco silny, w skutecznym zwalczaniu banalnych zakażenia. Istnieją grupy pacjentów z określonymi czynnikami ryzyka, na przykład z ciężkimi zaostrzeniami przewlekłej obturacyjnej choroby płuc (POChP) i zwiększonym wytwarzaniem plwociny, u których wymagane jest przepisywanie antybiotyków. Niepotrzebne przepisywanie antybiotyków w podstawowej opiece zdrowotnej jest zjawiskiem złożonym, jednak w głównej mierze wiąże się z takimi czynnikami, jak błędna interpretacja objawów, niepewność diagnostyczna oraz niewłaściwie odczuwane oczekiwania pacjentów.
Kluczowe znaczenie ma komunikacja z pacjentem.
- Badania wykazują, że w warunkach podstawowej opieki medycznej zadowolenie pacjentów zależy bardziej od skutecznej komunikacji niż od otrzymywania recept na antybiotyki, a przepisywanie antybiotyku w związku z zakażeniem górnych dróg oddechowych nie zmniejsza liczby kolejnych wizyt w gabinecie lekarza.
- Uzyskanie profesjonalnej porady lekarskiej ma wpływ na postrzeganie choroby przez pacjenta, jego postawę wobec niej i poczucie konieczności zastosowania antybiotyków, zwłaszcza w przypadku, gdy pacjenci są informowani o oczekiwanym przebiegu choroby, w tym realistycznym czasie wyzdrowienia i strategiach samodzielnego zwalczania choroby.
- Specjaliści przepisujący leki w ramach podstawowej opieki zdrowotnej nie muszą przeznaczać więcej czasu na konsultacje obejmujące zaoferowanie alternatyw dla przepisania antybiotyku. Badania wskazują, że można to osiągnąć przy tym samym średnim czasie konsultacji, z jednoczesnym zachowaniem wysokiego stopnia zadowolenia pacjenta.
Bakterie oporne na antybiotyki są stałym problemem występującym w szpitalach w całej Europie. Niewłaściwe stosowanie antybiotyków może powodować infekcję bądź kolonizację pacjentów bakteriami opornymi na antybiotyki, takimi jak: Staphylococcus aureus (MRSA) opornymi na meticylinę, enterokokami (VRE) wankomycynoopornymi oraz wieloopornymi pałeczkami Gram-ujemnymi.
Niewłaściwe stosowanie antybiotyków wiąże się także z podwyższoną częstością pojawiania się zakażeń Clostridium difficile.
Występowanie, selekcja oraz rozprzestrzenianie opornych bakterii stanowi zagrożenie bezpieczeństwa pacjentów w szpitalach:
-
- Zakażenia wywołane bakteriami opornymi na antybiotyki powodują wzrost zachorowalności i śmiertelności pacjentów jak również wydłużenie okresu hospitalizacji.
- Oporność na antybiotyki często prowadzi do opóźnienia włączania właściwej terapii antybiotykowej.
- Niewłaściwa bądź opóźniona terapia antybiotykowa u pacjentów z ciężkimi zakażeniami wiąże się z gorszymi wynikami leczenia oraz niejednokrotnie śmiercią pacjenta.
- Liczba antybiotyków będących w badaniach klinicznych jest niewielka i, jeśli oporność na antybiotyki będzie nadal wzrastać, nie będzie antybiotyków gwarantujących efektywną terapię.
W jaki sposób stosowanie antybiotyków wiąże się z powyższym problemem?
- Pacjenci hospitalizowani z dużym prawdopodobieństwem zostaną poddani terapii antybiotykowej, która w 50% przypadków może być nieskuteczna.
- Niewłaściwe stosowanie antybiotyków w szpitalach jest jednym z głównych czynników, powodujących powstawanie oporności na antybiotyki.
- Niewłaściwe stosowanie antybiotyków może przejawiać się w następujących działaniach:
- Gdy antybiotyki przepisywane są na wyrost;
- Gdy terapia antybiotykowa włączana jest zbyt późno u poważnie chorych pacjentów;
- Gdy spektrum terapii antybiotykowej jest zbyt wąskie bądź zbyt szerokie;
- Gdy dawka antybiotyku jest zbyt niska bądź zbyt wysoka w porównaniu z dawką właściwą dla danego pacjenta;
- Gdy trwanie terapii antybiotykowej jest zbyt krótkie bądź zbyt długie;
- Gdy terapia antybiotykowa nie zmienia się na celowaną wraz z dostępnością wyniku badania mikrobiologicznego.
źródło: antybiotyki.edu.pl