W związku z licznymi sygnalizowanymi nam wątpliwościami, na stronie internetowej Urzędu Ochrony Danych Osobowych zamieszczone zostało wyjaśnienie, jak rozumieć i realizować prawa pacjenta do otrzymania kopii danych osobowych oraz kopii dokumentacji medycznej.
Prawa pacjenta dotyczącego dostępu do dokumentacji medycznej nie należy utożsamiać z przysługującym każdemu z nas na mocy ogólnego rozporządzenia o ochronie danych (RODO) prawem otrzymania kopii danych osobowych.
Są to dwa różne prawa i służą różnym celom. Mogą, lecz nie zawsze muszą, być realizowane w odmienny sposób.
Różny charakter obu praw
Wynikające z art. 23 ust. 1 ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (zwanej dalej u.p.p.) prawo dostępu do dokumentacji medycznej jest jednym z praw pacjenta zapewniającym mu dostęp do informacji o jego stanie zdrowia. Natomiast uprawnienie przewidziane w art. 15 ust. 3 RODO, dotyczące możliwości pozyskania kopii danych ma, jako jedno z najważniejszych praw podmiotu danych, charakter gwarancyjny i kontrolny, pozwalający np. na zweryfikowanie zgodności przetwarzania danych z prawem. Podkreślić należy, że realizacja tych uprawnień nie jest tożsama. Przede wszystkim pacjent, wnioskując o dostęp do dokumentacji medycznej, ma możliwość pozyskania wielu różnych informacji, których co do zasady nie jest uprawniony żądać na podstawie RODO.
Co istotne, pacjent ma prawo wyboru, z którego uprawnienia skorzysta. Wybór ten determinuje bowiem zakres informacji, które podmiot udzielający świadczeń zdrowotnych ma mu udostępnić.
Jeżeli pacjent nie wskaże, że wnioskuje o realizację prawa na gruncie RODO, to udostępnienie dokumentacji medycznej powinno się odbyć na zasadach określonych w u.p.p.
Sposób udostępniania dokumentacji medycznej
Realizacja dostępu do dokumentacji medycznej odbywa się na zasadach i w trybie określonym ustawą o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta w sposób określony w jej art. 27 oraz rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 9 listopada 2015 r. w sprawie rodzajów zakresu i wzorów dokumentacji medycznej oraz sposobu jej przetwarzania. Zapewniając pacjentowi dostęp do dokumentacji medycznej, podmiot udostępniający nie może ingerować w jej treść. Przy udostępnieniu dokumentacji medycznej kluczowy jest również sposób tego udostępnienia w formie określonej
w art. 27 ust. 1 u.p.p. czyli np. poprzez sporządzenie jej odpisu, wyciągu bądź wydruku.
Realizacja prawa do żądania kopii danych zawartych w dokumentacji medycznej
Z kolei udostępnienie kopii danych zawartych w dokumentacji medycznej, zgodnie z art. 15 ust. 3 RODO, nie jest równoznaczne z obowiązkiem udostępnienia danych w formie i strukturze właściwych dla udostępnienia dokumentacji medycznej. Administrator nie ma również obowiązku udostępniania osobie zainteresowanej nośnika, na którym przetwarzane są dane osobowe oraz danych, które nie stanowią danych osobowych w rozumieniu art. 4 pkt 1 RODO i nie dotyczą wnioskującego. Realizując obowiązek wynikający z art. 15 ust. 3 RODO, administrator może poprzestać na wskazaniu treści danych dotyczących osoby, z wyłączeniem pozostałych informacji zawartych na nośniku.
Wykonanie obowiązku określonego w art. 15 ust. 3 RODO może być zatem realizowane zarówno poprzez sporządzenie kopii lub odpisu dokumentu (nośnika) zawierającego dane osobowe oraz inne dane, jak i poprzez podanie uprawnionemu treści jego danych osobowych, z pominięciem informacji znajdujących się w nośniku, które nie są danymi osobowymi w rozumieniu art. 4 pkt 1 RODO.
Zatem osoba fizyczna będąca jednocześnie pacjentem ma prawo zwrócić się do administratora o udostępnienie kopii jej danych osobowych, które są przez niego przetwarzane, nie może jednak wnosić o kopię nośnika, na którym się one znajdują. Osoba, której dane dotyczą, nie jest uprawniona również do żądania innych niż dotyczących jej danych. Jeżeli pacjent zwróci się do administratora, np. do przychodni lub szpitala, z wnioskiem o kopię danych osobowych przetwarzanych w dokumentacji medycznej, nie oznacza to jednoznacznie, że otrzyma kopię dokumentacji medycznej. Podkreślenia wymaga jednak, że pewne dane osobowe są nierozerwalnie związane z nośnikiem, na którym zostały utrwalone i nie jest możliwe udostępnienie kopii danych (ich treści) w inny sposób, niż poprzez wydanie kopii nośnika. Jako przykład podać można wynik badania rentgenowskiego. Nie sposób bowiem udostępnić tego rodzaju danej osobowej w inny sposób, niż poprzez wydanie kopii zdjęcia RTG.
W przypadku udostępniania kopii danych osobowych przetwarzanych w dokumentacji medycznej podstawowe znaczenie ma treść danych. RODO nie posługuje się pojęciem udostępniania kopii dokumentów zawierających dane osobowe, jest w nim natomiast używane pojęcie kopii danych.
Inne terminy
Dodatkowo warto zaznaczyć, że terminy realizacji obu praw są różne. Zgodnie z art. 12 ust. 3 RODO, administrator bez zbędnej zwłoki – a w każdym razie w terminie miesiąca od otrzymania żądania – udziela osobie, której dane dotyczą, informacji o działaniach podjętych w związku z żądaniem. W razie potrzeby termin ten można przedłużyć o kolejne dwa miesiące z uwagi na skomplikowany charakter żądania lub liczbę żądań. Natomiast realizacja prawa określonego w u.p.p., zgodnie z § 78 rozporządzenia w sprawie rodzajów zakresu i wzorów dokumentacji medycznej oraz sposobu jej przetwarzania, ma nastąpić bez zbędnej zwłoki.
Odpłatność
Różnica między obydwoma uprawnieniami polega również na tym, że udostępnienie danych na podstawie art. 15 ust. 3 RODO odbywa się – w przypadku pierwszej kopii danych – bezpłatnie, a za udostępnienie kopii dokumentacji medycznej na podstawie u.p.p. podmiot udzielający świadczeń zdrowotnych może każdorazowo pobrać opłatę, do czego uprawnia go art. 28 u.p.p.
Podsumowanie
Jeżeli zatem pacjent zwróci się do lekarza bądź do podmiotu udzielającego świadczeń zdrowotnych o kopię przetwarzanych danych osobowych, podmioty te podejmują decyzję, w jaki sposób zrealizują to uprawnienie. Mogą one wówczas dokonać wyboru, czy udostępnią kopię dokumentacji medycznej, czy też udostępnią kopię danych zawartych w dokumentacji medycznej. W wielu przypadkach podmioty te mogą zdecydować się na sporządzenie kopii dokumentacji medycznej, gdyż będzie to dla nich najprostsza forma realizacji prawa pacjenta, a zarazem wywiązania się ciążącego na nich obowiązku.