Jak długo Polki czekają w kolejkach na świadczenia medyczne. Fundacja Watch Health Care przeanalizowała ponad 80 z nich, w tym 31 świadczeń przeznaczonych wyłącznie dla kobiet, z 14 dziedzin medycyny, poszerzając w tym roku wyniki raportu o analizę świadczeń z zakresu leczenia chorób metabolicznych.
Raport Barometr WHC „Kobieta w kolejce” 2024 skupia się na jednostkach chorobowych, które znacznie częściej występują u kobiet, oraz na problemach zdrowotnych dotyczących wyłącznie kobiet. Z tegorocznego raportu wynika, że średni czas oczekiwania kobiet na świadczenia dotyczące chorób, które częściej u nich występują to 3,5 miesiące (w zeszłym roku było 2,7 miesiąca); średni czas oczekiwania na świadczenia wyłącznie kobiece – 2,8 miesiąca (w zeszłym roku 2,5 miesiąca); średni czas oczekiwania kobiet do lekarza specjalisty – 5,9 miesiąca (w zeszłym roku 3,4 miesiąca); średni czas oczekiwania kobiet do badań diagnostycznych – 2,4 miesiąca (w zeszłym roku 2,3 miesiąca).
– Od dłuższego już czasu tematyka dyskusji w ochronie zdrowia zdominowana jest kwestiami dotyczącymi kobiet. Szkoda, że wynikło to raczej z polityki światopoglądowej, a nie realnego zainteresowania którejkolwiek ze stron politycznych sytuacją w ochronie zdrowia. Efekt jest taki, że dyskusje trwają, a kobiety w kolejkach do lekarzy stoją coraz dłużej – skomentowała Milena Kruszewska, prezes Fundacji WHC.
Jak odnotowano w raporcie, najbardziej wydłużyły się kolejki do następujących świadczeń:
• wizyta u endokrynologa – o 7 mies. (z 11 mies. do 18 mies.)
• wizyta u chirurga naczyniowego – o 5,5 mies. (z 6,4 mies. do 11,9 mies.)
• wizyta u reumatologa – o 5,3 mies. (z 2,8 mies. do 8,1 mies.)
• wizyta u neurochirurga – o 4,8 mies. (z 6,2 mies. do 11 mies.)
• wizyta u ginekologa-onkologa – o 4,7 mies. (z 0,5 mies. do 5,2 mies.)
• waginoplastyka – o 3 mies. (z 1,8 mies. do 4,8 mies.)
• scyntygrafia tarczycy – o 2,6 mies. 5,8 mies. (z 3,2 mies. do 5,8 mies.)
• kolposkopia – o 2,6 mies. 5,8 mies. (z 3,2 mies. do 5,8 mies.)
Są niewielkie, można powiedzieć śladowe, obszary, w których w istotny sposób skróciły się kolejki do takich świadczeń jak: • usunięcie guza prolaktynowego – o 2,1 mies. (z 2,8 mies. do 0,7 mies.); • USG nerek, moczowodów, pęcherza moczowego – o 1,7 mies. (z 2,6 mies. do 0,9 mies.)
Świadczenia występujące u kobiet częściej
Średnio na udzielenie świadczenia gwarantowanego Polki muszą czekać 3,5 miesiąca, podczas gdy w roku 2023 czekały 2,7 miesiąca. Jak skomentował Krzysztof Łanda, założyciel Fundacji Watch Health Care, zmieniają się rządy, zmieniają się ministrowie zdrowia, a kolejki do lekarzy stale rosną.
Najdłuższe czasy oczekiwania zidentyfikowano w dziedzinach:
• chirurgia plastyczna – 9 miesięcy (nie chodzi o tzw. medycynę estetyczną, ale o np. rekonstrukcje piersi; było 8 miesięcy);
• angiologia – 7 miesięcy (było 5,2 miesiąca);
• endokrynologia – 6,6 miesiąca (było 4,4 miesiąca).
Ponad trzy miesiące pacjentki zaczekają także na świadczenia w dziedzinach:
• leczenie chorób metabolicznych – 4,6 miesiąca (nowa dziedzina objęta analizą);
• urologia/uroginekologia – 3,6 miesiąca (było 3,4 miesiąca);
• neurologia – 3,3 miesiąca (było 2,3 miesiąca).
Poniżej trzech miesięcy pacjentki zaczekają na świadczenia w dziedzinach:
• immunologia – 2,8 miesiąca (było 2,6 miesiąca);
• reumatologia – 2,8 miesiąca (było 1,4 miesiąca);
• psychiatria – 2,6 miesiąca (było 1,4 miesiąca);
• ginekologia onkologiczna – 2,5 miesiąca (było 1,5 miesiąca);
• położnictwo i ginekologia – 2,2 miesiąca (było 1,7 miesiąca);
• onkologia – 1,2 miesiąca (było 1,4 miesiąca);
• chirurgia onkologiczna – 0,7 miesiąca (było 1,4 miesiąca);
• radioterapia onkologiczna – 0,6 miesiąca (było 0,4 miesiąca).
Najszybciej pacjentki mogą skorzystać ze świadczeń obejmujących dziedzinę radioterapii onkologicznej, gdzie czas oczekiwania wynosi średnio 0,6 miesiąca – warto podkreślić, że są to specjalistyczne świadczenia, a grono odbiorców jest ograniczone: pacjenci korzystający z porad lekarza radiologa oraz świadczeń terapeutycznych sklasyfikowanych w tej dziedzinie to osoby obciążone poważną chorobą zagrażającą życiu i zdrowiu.
Świadczenia wyłącznie kobiece
W raporcie przeanalizowano nie tylko świadczenia spośród dziedzin wybranych w oparciu o epidemiologiczną przewagę występowania dolegliwości i chorób wśród kobiet, ale także świadczenia dotyczące wyłącznie kobiet. W tej kategorii znalazły się w szczególności choroby związane z narządami rodnymi, porodem i połogiem. Na potrzeby analizy zaliczono do niej także raka piersi.
Analiza 31 zdefiniowanych świadczeń przeznaczonych wyłącznie dla kobiet pokazuje, że średni czas oczekiwania na świadczenia wyłącznie kobiece wynosi 2,8 miesiąca (w zeszłym roku wynosił 2,5 miesiąca).
Najdłuższe czasy oczekiwania zidentyfikowano w przypadku świadczeń:
• rekonstrukcja piersi; wymiana ekspandera na endoprotezę piersiową – 12 miesięcy (było również 12 miesięcy);
• rekonstrukcja piersi; wstawienie implantu typu ekspander – 11,2 miesiąca (było 11,9 miesiąca);
• operacja nietrzymania moczu metodą TOT – 6,7 miesiąca (było 5,7 miesiąca).
Ponadto: • kolposkopia – 5,8 miesiąca (było 3,2 miesiąca); • operacja wypadania macicy metodą podwieszania z dostępem laparoskopowym – 5,7 miesiąca (było 4,8 miesiąca); • wizyta u ginekologa-onkologa – 5,2 miesiąca (było 0,5 miesiąca); • waginoplastyka – 4,8 miesiąca (było 1,8 miesiąca); • wizyta u ginekologa-położnika – 2,5 miesiąca (było 0,6 miesiąca); • leczenie endometriozy metodą laparoskopową – 2,2 miesiąca (było 1,9 miesiąca); • wizyta u ginekologa – 0,8 miesiąca (było 0,3 miesiąca); • mammografia – 0,5 miesiąca (było 0,3 miesiąca); • cytologia metodą Papanicolau – 0,3 miesiąca (było 0,6 miesiąca).
Oczekiwania na wizytę u lekarza specjalisty
Aby uzyskać poradę specjalisty, kobiety muszą poczekać średnio 5,9 miesiąca (w zeszłym roku czekały 3,4 miesiąca).
Najdłużej kobiety muszą zaczekać na wizytę: • u endokrynologa – 18 miesięcy (było 11 miesięcy); • u chirurga naczyniowego – 11,9 miesiąca (było 6,4 miesiąca); • u neurochirurga – 11 miesięcy (było 6,2 miesiąca).
Specjaliści, do których czas oczekiwania jest dłuższy niż pół roku, to także m.in.: • angiolog – 8,5 miesiąca (było 6,5 miesiąca); • reumatolog – 8,1 miesiąca (było 2,8 miesiąca); • chirurg plastyczny – 7,9 miesiąca (nie chodzi tu o tzw. medycynę estetyczną a o np. rekonstrukcje piersi; było 6,3 miesiąca); • immunolog – 6,3 miesiąca (było 5,4 miesiąca).
Pacjentka ponad trzy miesiące czeka na wizytę:
• u chirurga-bariatry – 5,6 miesiąca (nowe świadczenie objęte analizą);
• u ginekologa-onkologa – 5,4 miesiąca (było 0,5 miesiąca);
• u urologa – 4,9 miesiąca (było 2 miesiące);
• u diabetologa – 4,3 miesiąca (nowe świadczenie objęte analizą);
• u psychiatry – 3,4 miesiąca (było 1,3 miesiąca);
• u neurologa – 2,8 miesiąca (było 1,9 miesiąca).
Na jakie wizyty pacjentki czekały najkrócej? Na wizytę u chirurga onkologa – 0,6 miesiąca (było 1,7 miesiąca) oraz u onkologa – 0,7 miesiąca (było 1,1 miesiąca).
Oczekiwanie na badania diagnostyczne
Analiza 28 świadczeń diagnostycznych pokazuje, że na badanie diagnostyczne polskie pacjentki czekają średnio 2,4 miesiąca (2,5 miesiąca z uwzględnieniem analizowanych od 2024 r. świadczeń z zakresu leczenia chorób metabolicznych; w zeszłym roku czekały 2,3 miesiąca).
Najdłuższe czasy oczekiwania zidentyfikowano do badań: • USG tarczycy – 6,9 miesiąca (było 6,1 miesiąca); • scyntygrafia tarczycy – 5,8 miesiąca (było 3,2 miesiąca); • kolposkopia – 5,8 miesiąca (było 3,2 miesiąca); • biopsja aspiracyjna cienkoigłowa tarczycy – 5,4 miesiąca (było 3,7 miesiąca); • badanie w kierunku 5 najczęstszych mutacji w obrębie genu BRCA1 u pacjentki potencjalnie obciążonej ryzykiem rozwoju dziedzicznego raka piersi – 4,2 miesiąca (było 4,5 miesiąca); • gastroskopia – 4 miesiące (nowe świadczenie objęte analizą); • USG Doppler kończyn dolnych – 4 miesiące (było 5,5 miesiąca); • laparoskopia diagnostyczna – 3,9 miesiąca (było 4,4 miesiąca).
Na jakie świadczenia pacjentki czekały najkrócej? Były to: RTG kości ręki i dłoni – 0,3 miesiąca (było 0,8 miesiąca) i cytologia – 0,3 miesiąca (było 0,6 miesiąca).
Etapowość świadczeń – tzw. odyseja diagnostyczna
Fundacja WHC poświęca także uwagę problematyce etapowości leczenia. Bazując na dostępnych danych, wskazano kilka przykładów ograniczeń, w których sumujący się czas oczekiwania do kolejnych etapów diagnostyki i leczenia jest szczególnie bolesny dla pacjentki i decyduje o jej szansie na powrót do zdrowia bądź o przeżyciu. Spośród ośmiu ścieżek leczniczych wydeptywanych przez pacjentki, sześć uległo wydłużeniu, a dwie się skróciły. Analiza objęła także dwie nowe ścieżki z zakresu chorób metabolicznych: czas od bólu i owrzodzeń stopy do oceny przepływu żylnego u diabetyczki – 606 dni oraz czas od otyłości, cukrzycy i nadciśnienia do operacji bariatrycznej – 556 dni.
Zgodnie z wynikami otrzymanymi przez opracowujących raport, okazało się, że:
• czas od przewlekłej niewydolności żylnej do usunięcia żylaków metodą klasyczną wynosił 1046 dni (było 774);
• czas od podejrzenia raka tarczycy do tyreidektomii radykalnej – 939 dni (było 651 dni);
• czas od hiperprolaktynemii i bólów głowy do usunięcia guza prolaktynowego – 915 dni (było 621 dni);
• czas od anoreksji i myśli samobójczych do wizyty u gastroenterologa dziecięcego (16-letnia pacjentka) – 358 dni (było 190 dni);
• czas od bolesnych, obfitych i nieregularnych miesiączek do zabiegu usunięcia torbieli endometrialnych metodą tradycyjną – 331 dni (było 308 dni);
• czas od drugiego poronienia przed 20 tygodniem ciąży do badania kariotypu – 323 dni (było 291 dni);
• czas od niespecyficznych objawów raka jajnika do operacji metodą laparotomii pośrodkowej – 169 dni (było 199 dni);
• czas od podejrzenia raka piersi w badaniu mammograficznym do mastektomii całkowitej – 59 dni (było 85 dni).
Z notatek ankieterów
Aby jeszcze wyraźniej pokazać system ochrony zdrowia widziany oczami pacjentów, w Barometrze WHC znalazły się fragmenty z notatek ankieterów dzwoniących do przychodni i szpitali.
Angiologia
• Wizyta u chirurga naczyniowego. Ankieter został poinformowany, że w jednym z opolskich szpitali terminy do chirurga naczyniowego są „dość odległe” – najbliższy wolny termin to sierpień 2025 r. Zatem pacjent z żylakami z zaawansowanym obrzękiem poczeka na wizytę ponad 16 miesięcy.
Choroby metaboliczne
• Wizyta u diabetologa. Pacjentka 50 lat, ze zdiagnozowaną cukrzycą, w leczeniu farmakologicznym z pogarszającym się stanem skóry stopy na wizytę u diabetologa w jednym ze szpitali w Białej Podlaskiej w trybie stabilnym musi poczekać do przyszłego roku: luty 2025 r. (307 dni). Z kolei w trybie pilnym najbliższy termin to początek grudnia 2024 r. Najkrótszy wolny termin na wizytę odnotowano w placówce w Częstochowie, gdzie pacjentka musi poczekać ponad miesiąc (43 dni).
Endokrynologia
• Wizyta u endokrynologa. W szpitalu w Grodzisku Mazowieckim ankieter został poinformowany, że możliwy termin wizyty w przypadku pilnym to połowa 2027 r., natomiast jeśli problem dotyczy przypadku stabilnego, to początek 2029 r.
• USG tarczycy. Ankieter został poinformowany, że w placówce ZOZ w Suchej Beskidzkiej na USG tarczycy aktualnie nie jest prowadzona rejestracja i nie ma już terminów na ten rok – rejestrować będzie się można na przyszły rok od lipca/sierpnia tego roku. Najkrótszy termin uzyskano w placówce w Poznaniu, gdzie czas oczekiwania na USG tarczycy wynosi ok. miesiąca.
Immunologia
• Badanie kariotypu. W poradni genetycznej w Otwocku ankieter został poinformowany, że kontrakt w ramach NFZ obejmuje łącznie konsultację genetyczną w poradni i badanie (czas oczekiwania ok. 2 miesiące) – więc w przypadku wykonywania samych zleconych badań, będzie trzeba za nie zapłacić.
Psychiatria
• Wizyta u psychiatry. Ankieter w jednej z warszawskich placówek medycznych uzyskał informację, że pierwszy wolny termin na NFZ na wizytę u psychiatry możliwy jest w grudniu 2024 r. (234 dni). Jednocześnie w szpitalu psychiatrycznym w Jarosławiu na wizytę w poradni można umówić się z dnia na dzień (2 dni).
• Psychoterapia. W przypadku 16-letniej pacjentki wcześniej hospitalizowanej z powodu anoreksji, w jednej z krakowskich placówek ankieter został poinformowany, że pierwsze spotkanie z psychologiem możliwe będzie za 3 miesiące (90 dni), przy czym rozpoczęcie właściwego leczenia jeszcze później, najprawdopodobniej za kolejnych kilka miesięcy.
– Od lat na wyniki naszych raportów powołują się eksperci. Jeśli chodzi o polityków – na nasze dane, jako że nie są zbyt pozytywne, chętnie powołują się politycy opozycyjni, a gdy zdobywają władzę, nagle nasze raporty okazują się dla nich niewiarygodne. Jestem ciekawa, jak będzie teraz – podsumowuje Milena Kruszewska.
Foto: Fundacja Watch Health Care