Ryzyko zakażeń i zatruć pokarmowych nie znika wraz z końcem wakacji. Choć w gorące dni zagrożenie jest największe, to jesienią także nie wolno o nim zapominać. Organizatorzy unijnej kampanii #Safe2EatEU (#Jedzbezpiecznie) pokazuje, jak proste, codzienne nawyki mogą uchronić nas przed groźnymi chorobami.
Konsekwencje nieprzestrzegania higieny żywności
Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) wraz z Państwową Inspekcją Sanitarną ruszyły z piątą już odsłoną kampanii #Safe2EatEU. Jej celem jest zwiększanie naszej świadomości na temat bezpieczeństwa żywności. Akcja przypomina, że choć producenci i dystrybutorzy są odpowiedzialni za jakość produktów trafiających na rynek, to od momentu zakupu to konsumenci decydują, czy jedzenie będzie bezpieczne.
Zatrucia pokarmowe nie są problemem wyłącznie sezonowym. Jak podaje Światowa Organizacja Zdrowia (WHO), nieprzestrzeganie higieny żywności może prowadzić do groźnych chorób niezależnie od pory roku. Za zatrucia najczęściej odpowiadają bakterie z rodzaju salmonella, gronkowce, Campylobacter oraz wirusy, m.in. norowirusy i wirus zapalenia wątroby typu A.
Jak rozpoznać zakażenie lub zatrucie pokarmowe?
Do zakażenia lub zatrucia pokarmowego może dojść na kilka sposobów: poprzez spożycie zanieczyszczonej żywności lub wody, kontakt z osobą chorą albo z przedmiotami codziennego użytku, które zostały skażone drobnoustrojami.
Czasami wystarczy drobna nieuwaga, np. nieumycie rąk po podróży, posiłek w nieznanym miejscu czy źle przechowywany produkt w domu, by wprowadzić do organizmu patogeny wywołujące chorobę.
Objawy zwykle pojawiają się od dwóch godzin do nawet siedmiu dni po kontakcie z zanieczyszczonym jedzeniem. Należą do nich m.in.:
- bóle brzucha,
- gorączka,
- brak apetytu,
- biegunka,
- wymioty,
- nudności,
- ogólne osłabienie.
W przypadku wirusowego zapalenia wątroby typu A symptomy mogą wystąpić nawet po kilku tygodniach od spożycia skażonej wody lub żywności.
Na cięższy przebieg chorób szczególnie narażone są dzieci, kobiety w ciąży, osoby starsze oraz przewlekle chore. U nich zatrucie pokarmowe może prowadzić do szybkiego odwodnienia i powikłań wymagających interwencji medycznej.
5 kroków do bezpiecznej żywności w kuchni
Eksperci WHO podkreślają, że wystarczy trzymać się pięciu prostych zasad, by znacząco zmniejszyć ryzyko zakażeń i zatruć pokarmowych. To codzienne nawyki, które można stosować zarówno w domu, jak i w pracy.
1. Utrzymanie czystości
Myj ręce przed kontaktem z żywnością i w trakcie jej przygotowywania. Dbaj o czystość blatów i sprzętów kuchennych, a żywność chroń przed owadami czy zwierzętami domowymi. Nawet niewielka ilość niebezpiecznych mikroorganizmów przeniesiona na żywność może spowodować zakażenie.
2. Oddzielanie żywności surowej od ugotowanej
Surowe mięso, drób, jaja czy owoce morza mogą zawierać niebezpieczne mikroorganizmy. Podczas ich przygotowywania korzystaj z oddzielnych desek, noży i pojemników, aby uniknąć tzw. zakażeń krzyżowych. Dzięki temu bakterie z surowych produktów nie przeniosą się na gotowe dania.
3. Dokładne gotowanie
Podgrzewaj potrawy do temperatury minimum 70°C, aby mieć pewność, że groźne bakterie zostały zniszczone. Szczególną uwagę zwracaj na duże kawałki mięsa, mięso mielone i drób. Smaż je bądź piecz do czasu, aż będzie pewność, że soki z ich wnętrza nie są różowe. Zupy i sosy doprowadzaj do wrzenia.
4. Przechowywanie żywności we właściwej temperaturze
Nie zostawiaj ugotowanych dań w temperaturze pokojowej dłużej niż dwie godziny. Produkty łatwo się psujące przechowuj w lodówce (poniżej 5°C), a gotowe potrawy utrzymuj w cieple powyżej 60°C aż do podania.
5. Używaj bezpiecznej żywności i wody
Sięgaj po wodę z pewnych źródeł i wybieraj żywność odpowiednio przygotowaną, np. mleko pasteryzowane. Dokładnie myj owoce i warzywa, szczególnie te spożywane na surowo. Nie zaleca się myć surowego mięsa przed planowaną obróbką termiczną.
Jak dbać o bezpieczeństwo żywności także poza kuchnią? Mycie rąk to najprostsza ochrona!
Brudne ręce to najczęstsza droga przenoszenia bakterii, wirusów i pasożytów. Każde dotknięcie klamki czy banknotu sprawia, że na dłoniach osadza się nawet do kilku tysięcy komórek drobnoustrojów. To prawdziwa „bomba bakteryjna”, którą może rozbroić dokładne mycie rąk. Poprawne mycie powinno trwać około 30 sekund. Pamiętajmy o dokładnym rozprowadzeniu mydła między palcami, na grzbietach palców i w okolicach kciuków.
Warzywa i owoce pod lupą
Produkty roślinne to część zdrowej diety, ale też potencjalne źródło zakażeń. Owoce i warzywa należy zawsze myć pod bieżącą wodą, nawet jeśli planuje się je obrać. Szczególną uwagę warto zwrócić na owoce leśne – mogą przenosić groźne pasożyty, takie jak tasiemce z rodzaju Echinococcus, wywołujące bąblowicę. Staranne płukanie żywności i mycie rąk po kontakcie z psami czy dzikimi zwierzętami to ważny element profilaktyki tej choroby.
Bezpieczne zakupy
Ryzyko zatrucia można ograniczyć jeszcze na etapie kupowania żywności. Warto zwracać uwagę na szczelność opakowań, terminy przydatności do spożycia i warunki przechowywania. Produkty chłodzone i mrożone powinny trafiać do koszyka na końcu zakupów, aby skrócić czas ich przebywania poza lodówką. W upalne dni dobrze sprawdza się torba z izolacją lub chłodząca, która pozwala utrzymać odpowiednią temperaturę żywności aż do powrotu do domu.
Właściwe zamrażanie i rozmrażanie żywności
Jeśli masz większą porcję jedzenia, warto ją podzielić i część zamrozić. Żywność mrożoną przechowuj od 1 do 12 miesięcy (w zależności od jej rodzaju). Zamrażaj ją przed upływem terminu przydatności do spożycia. Utrzymuj w zamrażarce stałą temperaturę. Powinno to być minimum -18 stopni Celsjusza. Nie powinno się wkładać do zamrażarki ciepłych produktów. Mogą sprawić, że inne rzeczy w zamrażarce częściowo się rozmrożą i zaczną namnażać się bakterie. Jeśli jest taka możliwość, warto podzielić zamrażarkę tak, aby produkty typu surowe mięso i ryby były w innej komorze niż owoce czy warzywa.
Nie wrzucaj produktów luzem do zamrażarki. Niezbędne będą specjalne pojemniki lub torebki do mrożenia. Zawsze należy też zapisać na opakowaniu datę mrożenia.
Nie zamrażaj ponownie rozmrożonych już produktów. Pamiętaj też, że rozmrażanie w temperaturze pokojowej sprzyja rozwojowi bakterii.
Profilaktyka to codzienny nawyk, nie sezonowa moda
Jak podkreślają eksperci, najprostsze działania profilaktyczne realnie zmniejszają ryzyko zachorowania.
Trwająca właśnie edycja kampanii #Safe2EatEUorganizowanej przez EFSA we współpracy z Państwową Inspekcją Sanitarną przypomina, że bezpieczeństwo żywności opiera się na nauce. Celem akcji jest przekazywanie rzetelnych faktów w prosty, przystępny sposób – tak aby każdy konsument mógł świadomie dbać o zdrowie swoje i swoich bliskich.
EFSA odgrywa bardzo ważną rolę w wyznaczaniu i egzekwowaniu wymagań mikrobiologicznych dotyczących żywności. Urząd stale monitoruje sytuację, a w przypadku wykrycia ognisk chorób przenoszonych przez żywność współpracuje zarówno z państwami członkowskimi, jak i Europejskim Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób (ECDC). Dzięki temu wiedza naukowa przekłada się na praktyczne działania chroniące konsumentów w całej Europie.
Więcej informacji na oficjalnej stronie kampanii: https://www.efsa.europa.eu/en/safe2eat.
Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) jest agencją Unii Europejskiej utworzoną w 2002 roku. Jej zadaniem jest pełnienie funkcji niezależnego ośrodka zapewniającego doradztwo naukowe podmiotom zarządzającym ryzykiem oraz informowanie o ryzyku związanym z łańcuchem żywnościowym. W tym celu Urząd współpracuje z szeregiem interesariuszy, by propagować spójność zaleceń naukowych w całej Unii Europejskiej. Przedstawia także założenia naukowe stanowiące podstawę przepisów i regulacji chroniących konsumentów przed zagrożeniami związanymi z żywnością w całym łańcuchu żywnościowym – od uprawy aż do spożycia.
Foto: freepik.com