Za nami pierwsze w Polsce Międzynarodowe Sympozjum Muzykoterapii, którego tematem przewodnim był terapeutyczny potencjał muzyki w pracy z pacjentem oraz najnowsze światowe kierunki w rozwoju muzykoterapii. Wydarzenie odbyło się 6 października 2025 roku w Światowym Centrum Słuchu w Kajetanach i zgromadziło wybitnych specjalistów z Polski oraz zagranicy. Zdrowie Polaków było patronem medialnym tego wydarzenia.
Miejsce spotkania wybrano nieprzypadkowo, bowiem w Światowym Centrum Słuchu w Kajetanach muzykoterapia stanowi ważny element kompleksowej opieki nad pacjentami. Jest praktykowana na co dzień jako skuteczne wsparcie procesu rehabilitacji osób niesłyszących i niedosłyszących, korzystających z aparatów słuchowych oraz implantów słuchowych, a także osób zmagających się z szumami usznymi.
– Po pierwszej operacji wszczepienia implantu w Polsce osobie niesłyszącej w 1992 roku marzyliśmy, że będzie można skutecznie leczyć zaburzenia słuchu. Efekty przerosły nasze oczekiwania: pacjenci nie tylko słyszą, ale jeśli mają w sobie pasję muzyczną, mogą też grać, śpiewać, komponować, a jeśli im starczy wytrwałości – poważnie myśleć o karierze artystycznej. Dziś jest to realne, a dzieci niesłyszące, które jeszcze nie tak dawno były skazane na życie w świecie ciszy, mogą prawidłowo się rozwijać oraz uczyć w szkołach masowych, a jeśli tego pragną – w szkołach muzycznych. Należy jednak pamiętać, że na początku ich drogi po wszczepieniu implantu słuchowego była rehabilitacja – jej częścią jest muzykoterapia, która nie tylko przyspieszyła ich rozwój słuchowy, ale pozwoliła odkryć pasję – mówi prof. Henryk Skarżyński, dyrektor Światowego Centrum Słuchu
Teraz możliwe jest, m.in. dzięki terapii muzyką, wspieranie pacjentów w ponownym oswajaniu świata dźwięków oraz poprawa ich uwagi słuchowej i wrażliwości rytmicznej, rozwijanie umiejętności świadomego słuchania i regulacja napięcia emocjonalnego, które nierzadko towarzyszy chorobie i leczeniu.
Integralną częścią kompleksowej rehabilitacji sensorycznej prowadzonej w Światowym Centrum Słuchu jest również Metoda Terapii Skarżyńskiego – SPPS-S (Stymulacja Polimodalnej Percepcji Sensorycznej-Skarżyńskiego). To innowacyjne, autorskie podejście terapeutyczne wykorzystujące synergiczne działanie muzyki, rytmu, obrazu i światła do pobudzania wielu zmysłów jednocześnie. SPPS-S znajduje zastosowanie m.in. w terapii pacjentów z zaburzeniami słuchu, mowy, uwagi i koncentracji oraz wspomaga neuroplastyczność mózgu u dzieci i dorosłych. Muzyka, jako ważny element tej metody, odgrywa istotną rolę w aktywizowaniu zintegrowanych kanałów percepcyjnych i wspieraniu rozwoju funkcji poznawczych.
Celem tego Sympozjum było podkreślenie znaczenia muzykoterapii jako skutecznej i naukowo ugruntowanej metody, która wspiera proces leczenia i rehabilitacji pacjentów w różnych obszarach medycyny, dlatego wśród zaproszonych prelegentów znalazły się znaczące autorytety praktykujące w różnych obszarach:
✓ Vivian Chan to certyfikowana muzykoterapeutka w Stanach Zjednoczonych i Kanadzie, specjalizująca się w psychoterapii muzycznej oraz opiece nad pacjentami uwzględniającej traumę; posiada bogate doświadczenie w pracy z dziećmi, młodzieżą i dorosłymi.
✓ prof. Katrina McFerran jest międzynarodową ekspertką w dziedzinie muzyki, przeprowadziła szereg badań dotyczących zdrowego i niezdrowego korzystania z muzyki przez młodzież; w 2021 roku została uznana przez gazetę „The Australian” za najlepszą australijską badaczkę w dziedzinie muzyki i muzykologii.
✓ prof. Simon Procter jest muzykoterapetą i socjologiem pracującym w placówkach zajmujących się zdrowiem psychicznym, a także szkolący muzykoterapeutów; jest nauczycielem kreatywności i zdrowia psychicznego na Uniwersytecie York St John w Wielkiej Brytanii.
✓ prof. Krzysztof Stachyra to certyfikowany muzykoterapeuta, kierownik Podyplomowych Studiów Muzykoterapii na Wydziale Pedagogiki i Psychologii Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, prezes Polskiego Stowarzyszenia Muzykoterapeutów (PSMT) oraz Polskiego Stowarzyszenia Terapii przez Sztukę (PSTS).
✓ mgr Agnieszka Sepioło jest asystentem naukowym Katedry Muzykoterapii Akademii Muzycznej im. Karola Szymanowskiego w Katowicach, posiada doświadczenie zdobyte w ośrodkach medycznych, edukacyjnych i kulturalnych; jej zainteresowania badawcze obejmują zagadnienia pracy z osobami doświadczającymi deficytów słuchowych ze szczególnym uwzględnieniem tematyki szumów usznych.
✓ prof. Elżbieta Włodarczyk jest lekarzem medycyny, audiologiem-foniatrą i certyfikowanym surdologopedą, kierownikiem Kliniki Rehabilitacji IFPS, pełni funkcję konsultanta krajowego w dziedzinie surdologopedii; jej zainteresowania kliniczne i badawcze obejmują zaburzenia słuchu (w szczególności diagnostykę implantów słuchowych i zaburzeń centralnego przetwarzania słuchowego), zaburzenia rozwoju mowy i języka oraz zaburzenia głosu.
✓ prof. Artur Lorens to kierownik Zakładu Implantów i Percepcji Słuchowej IFPS; jego zainteresowania naukowe obejmują zastosowania implantów słuchowych, psychoakustykę i modelowanie percepcji słuchowej.
✓ mgr Barbara Kaczyńska jest koordynatorem Zespołu Muzykoterapii w Światowym Centrum Słuchu, współautorką nowatorskiego programu „Muzyka w rozwoju słuchowym człowieka” wykorzystywanego w rehabilitacji osób z zaburzeniami słuchu
Organizatorom zależało, by promować współpracę interdyscyplinarną pomiędzy specjalistami reprezentującymi różne dziedziny: lekarzami, muzykoterapeutami, rehabilitantami, psychologami i logopedami – tak, aby każdy z członków zespołu terapeutycznego rozumiał rolę i kompetencje innych. Jak podkreślano, to sprzyja skuteczniejszej i bardziej zintegrowanej opiece nad pacjentem.
Szczególny nacisk został położony na holistyczne podejście do pacjenta, czyli uwzględniające nie tylko jego potrzeby fizyczne, ale również te emocjonalne i społeczne. Pokazywano praktyczne aspekty współdziałania zespołów terapeutycznych oraz sposoby na usprawnienie komunikacji i wymiany wiedzy między specjalistami, bo dzięki takiemu podejściu pomoc pacjentowi może być bardziej spójna, profesjonalna i skuteczna.
Podczas sympozjum można było poznać najnowsze trendy i kierunki rozwoju muzykoterapii międzynarodowej, a także różnorodne podejścia terapeutyczne stosowane na świecie oraz innowacyjne rozwiązania w rehabilitacji. Omawiano liczne przykłady skutecznego wdrażania muzykoterapii w praktyce klinicznej i jej zalety.
– Muzyka jest językiem uniwersalnym – słowa nie są potrzebne do wyrażania siebie i przekazywania emocji. Muzyczna „rozmowa” i „uważność” pomagają w lepszym odbiorze zmian w otoczeniu. Dźwięki i rytmy to skuteczne narzędzia wykorzystywane w procesie zdrowienia. Mimo swoich niewątpliwych zalet muzyka i muzykoterapia wciąż są bagatelizowane. To spotkanie naukowe pokazało potencjał terapeutyczny muzyki w pracy z pacjentem oraz nowe perspektywy muzykoterapii światowej. Chcieliśmy przybliżyć temat wpływu muzyki na różne obszary życia człowieka. Posługiwanie się dźwiękami – czy to głosem, czy tymi wydawanymi przez proste lub bardziej rozbudowane instrumenty – staje się sposobem na porozumienie się pacjenta z otoczeniem. Muzykoterapia pomaga na nowo odkryć bogactwo dźwięków i ich możliwości – podkreśla prof. Henryk Skarżyński.
Obecnie muzykoterapia jest już nie tylko praktyką kliniczną, ale także rozwijającą się dynamicznie dziedziną nauki. Ze względu na wieloaspektowy charakter łączy w sobie wiele dziedzin, a jej potencjał badawczy obejmuje zarówno obszary medycyny, nauk społecznych, humanistycznych, jak i sztukę. Pozwala na poszukiwanie skutecznych metod terapeutycznych, inspiruje do refleksji nad miejscem muzyki w kulturze, komunikacji i rozwoju człowieka.
I Międzynarodowe Sympozjum Muzykoterapii było doskonałą przestrzenią do wymiany wiedzy, doświadczeń i zaprezentowania wyników badań, które mogą pomóc w umacnianiu się muzykoterapii jako pełnoprawnej i uznanej dyscypliny naukowej.
Tekst i foto: Marta Jakubiak
SYLWETKI PRELEGENTÓW
