Rozmowa z dr. n. med. Pawłem Wawrzyniakiem, specjalistą ginekologiem-położnikiem o wciąż mało popularnej w Polsce metodzie przezpochwowego usuwania macicy.
fot. Iza Szumielewicz
Liczba histerektomii dokonywanych drogą brzuszną w Polsce jest przeciwieństwem tego, co zaleca Światowa Organizacja Zdrowia. Większość operacji usunięcia macicy powinna być wykonywana drogą przezpochwową. Dopiero, gdy pojawią się przeciwskazania do tej metody należałoby usuwać macicę drogą brzuszną. W Polsce proporcje są takie: 89-92 proc. histerektomii wykonuje się drogą brzuszną, a ok. 8 proc. wykonywanych jest drogą pochwową. Należy podkreślić, że część histerektomii drogą pochwową jest wykonywanych u pacjentek z wypadającym narządem płciowym, przy czym usunięcie macicy nie leczy choroby, czyli są to histerektomie bezcelowe. Warto też wspomnieć, że współczesny świat zmaga się z epidemią otyłości i histerektomia przezpochwowa jest idealnym rozwiązaniem dla pacjentek otyłych. Chroni je przed wieloma powikłaniami pooperacyjnymi, które akurat u takich pacjentek szczególnie często występują. To na przykład zakrzepica żył głębokich, czy powikłania infekcyjne rany pooperacyjnej.
Jakie są przeciwwskazania do histerektomii przezpochwowej?
Autorzy niemieccy i kanadyjscy piszą, że najwięcej przeciwskazań znajdują ci, którzy tego zabiegu nie wykonują. W Polsce jest zaledwie kilku entuzjastów tej metody. Muszę przyznać, że nie pamiętam, kiedy ostatni raz robiłem histerektomię drogą brzuszną. Przeciwskazaniem do zastosowania tej metody jest zazwyczaj duża liczba przebytych operacji w obrębie miednicy mniejszej. W takich przypadkach histerektomia pochwowa mogłaby zaburzyć anatomię narządu płciowego i narządów sąsiednich. Mogłoby dojść do ciężkich powikłań i uszkodzeń jelita grubego, czy dróg moczowych.
Kolejnym przeciwwskazaniem są podejrzane zmiany w przydatkach, towarzyszące chorobom macicy. Na pewno przeciwwskazaniami nie są – propagowane powszechnie – stany po cięciach cesarskich i wielkość macicy. Kiedyś się uważało, że przeciwwskazaniem jest macica powiększona przez mięśniaki. W tej chwili wiadomo, że wielkość macicy nie ma znaczenia dla wykonania histerektomii drogą pochwową. Czasami rozpoznana wcześniej endometrioza miednicy mniejszej może być przeciwwskazaniem, ponieważ powoduje przewlekłą zrostową chorobę miednicy mniejszej i to może skutkować ciężkimi powikłaniami. A przecież histerektomię przezpochwową robi się po to, żeby przebieg pooperacyjny był krótki i żeby przebieg rekonwalescencji był szybszy.
A co z pacjentkami, u których jest podejrzenie nowotworu? Czy one też mogą mieć histerektomię przezpochwową?
W przypadku raka błony śluzowej jamy macicy można wykonywać operację drogą pochwową. Są na ten temat nawet polskie publikacje. Są również niemieckie metody usuwania macicy wraz z węzłami chłonnymi drogą pochwową w przypadku raka szyjki macicy. To jest metoda Schauta-Amreich. Nie wiem jednak, czy w Polsce jest ktoś, kto potrafi to zrobić.
Porównajmy histerektomię drogą brzuszną i drogą pochwową…
Pierwotne założenie jest takie, że usunięcie macicy powinno się odbywać drogą pochwową. Jest to operacja znacznie bardziej oszczędzająca pacjentkę. Poza tym znacznie krótszy jest okres rekonwalescencji, powrotu do normalnej aktywności fizycznej. Pamiętam, jak następnego dnia rano po zabiegu, który wykonywałem w Nicei z dr Hefnim dziewczyna – chorująca wyłącznie na chorobę ginekologiczną – uprawiała jogging na nicejskim bulwarze. Uraz wywołany operacjami brzusznymi… O, matko! Nie jestem w stanie wyobrazić sobie, żeby tak bez powodu zrobić operację drogą brzuszną.
Wywiad jest częścią kampanii edukacyjnej firmy MEDTRONIC, dotyczącej najnowocześniejszych rozwiązań technologicznych i terapii popularnych schorzeń. O histerektomii przezpochwowej będzie mowa w programie „Po prostu zdrowie” w TVP1. Emisja: 28 listopada o godz. 8:30.