Kończąc 6-letnie studia medyczne otrzymujemy tytuł lekarza, dyplom nie uprawnia jednak do pracy w zawodzie. Zanim absolwent wydziału lekarskiego zostanie specjalistą i rozpocznie karierę zawodową, ma do odbycia obowiązkowy staż, w trakcie którego pogłębia wiedzę teoretyczną oraz praktyczną w zakresie udzielania świadczeń zdrowotnych. Jak wygląda odpowiedzialność stażysty za procedury i świadczenia wykonywane podczas stażu? Czy stażysta powinien być ubezpieczony? Czego wymagają szpitale organizujące staże – oto kilka przydatnych wskazówek.
Staż podyplomowy – jak zacząć
Staż podyplomowy lekarza (lekarza dentysty) to rodzaj stażu zawodowego w Polsce, który każdy absolwent studiów medycznych chcący uzyskać pełne prawo do wykonywania zawodu powinien odbyć po uzyskaniu dyplomu ukończenia studiów na kierunku lekarskim/lekarsko-dentystycznym. Jest on przydzielany przez okręgową izbę lekarską działającą na terenie, gdzie będzie się wykonywać zawód lekarza (odbywać staż podyplomowy). Aby rozpocząć staż należy zgłosić się do właściwej okręgowej izby lekarskiej, która najpierw na wniosek absolwenta medycyny przyzna prawo wykonywania zawodu lekarza/lekarza dentysty na czas potrzebny do odbycia stażu podyplomowego. Nie każdy dostanie się na swój wymarzony staż – decyzja zapada podczas procesu rekrutacyjnego, który trwa od czerwca do lipca, a wyniki ogłaszane są we wrześniu. Po jego pomyślnym przejściu Izba kieruje kandydata do odbycia stażu w wybranej jednostce medycznej. Lekarze i lekarze dentyści odbywają staż na podstawie umowy o pracę. Umowa jest zawierana na czas określony z podmiotem uprawnionym do prowadzenia stażu. Zaliczenie stażu podyplomowego potwierdza właściwa okręgowa rada lekarska.
Bezpieczny start w zawodzie, czyli polisa na staż
Lekarz stażysta odbywa staż pod nadzorem opiekuna wyznaczonego przez placówkę medyczną. Za wszystkie czynności stażysty podejmowane na jego zlecenie lub po zasięgnięciu jego opinii, odpowiada opiekun stażu oraz jego organizator. Co do zasady więc za ewentualne błędy medyczne lekarza stażysty odpowiedzialność cywilną ponosi placówka medyczna, w której odbywa on staż. Lekarz stażysta nie jest więc zobowiązany do posiadania obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej. Są jednak sytuacje, w których szpital może domagać się odszkodowania od stażysty np. w przypadku zniszczenia mienia pacjenta lub naruszenia jego praw. W takiej sytuacji warto jest mieć wykupione dobrowolne ubezpieczenie OC, które chroni przed takimi roszczeniami. Placówki medyczne wymagają też często od stażystów, aby posiadali oni ubezpieczenie NNW oraz ochronę na wypadek zarażenia wirusem HIV lub WZW.
W niektórych izbach lekarskich można przystąpić do Programu Ubezpieczeniowego Bezpieczny Start. Jest to propozycja przygotowana przez INTER specjalnie dla lekarzy stażystów i lekarzy dentystów stażystów pod patronatem Prezesa Naczelnej Rady Lekarskiej.
– Ubezpieczenia lekarskie są niezbędnym elementem pracy medyka. Program Bezpieczny Start to tak naprawdę pierwsza zawodowa polisa ubezpieczeniowa młodego lekarza-stażysty. Obejmuje ona ubezpieczenie OC dobrowolne, które stanowi zabezpieczenie majątkowe na wypadek wyrządzenia przez stażystę szkody w mieniu pacjenta czy szpitala, a także telefoniczną asystę prawną. Pamiętajmy, że każdy stażysta, który jest zatrudniony w szpitalu na podstawie umowy o pracę, może zostać obciążony przez szpital kwotą do 3 pensji na mocy regresu. Dzieje się tak w sytuacji, gdy z winy stażysty dojdzie do zdarzenia skutkującego roszczeniem pacjenta. W ramach ubezpieczenia OC dobrowolnego te koszty poniesie ubezpieczyciel – mówi Andrzej Twardowski, Dyrektor Biura Ubezpieczeń Medycznych i OC w INTER.
Program Bezpieczny Start chroni także na wypadek roszczeń osób, którym stażysta udzieli pierwszej pomocy, bez względu na miejsce jej udzielania. Sumy gwarancyjne to 2 500 euro na jedno zdarzenie i 5 000 euro na wszystkie zdarzenia. Telefoniczna asysta prawna umożliwia kontakt telefoniczny z prawnikiem specjalizującym się w sprawach medycznych i uzyskanie opinii prawnej w każdej sprawie budzącej wątpliwości.
– Dzięki współpracy INTER z samorządem lekarskim koszt takiego ubezpieczenia to tylko 5 zł – często jest on ponoszony przez Izbę. Program można rozszerzyć o ubezpieczenie NNW w specjalnej, promocyjnej cenie. Ubezpieczenie zapewnia ochronę w sytuacji nieszczęśliwego wypadku lub zakażenia wirusem HIV lub WZW i jest ono często wymagane przez podmioty organizujące staże – dodaje Andrzej Twardowski.
Do czego uprawniony jest lekarz stażysta?
Praca lekarza, lekarza dentysta odbywający staż polega na:
- badaniu pacjenta (podmiotowym i przedmiotowym) oraz udzielaniu porad lekarskich po konsultacji z opiekunem;
- wydawaniu, po konsultacji z opiekunem, zleceń lekarskich;
- kierowaniu pacjentów na badania laboratoryjne i diagnostyczne bez uprzedniej konsultacji, ale na badania stwarzające podwyższone ryzyko dla pacjenta po konsultacji z lekarzem posiadającym prawo wykonywania zawodu (PWZ) na czas nieokreślony;
- prowadzeniu we współpracy z opiekunem historii choroby i innej dokumentacji medycznej;
- udzielaniu informacji o stanie zdrowia pacjenta;
- samodzielnym stosowaniu, zleconych przez lekarza posiadającego PWZ na czas nieokreślony, metod diagnostycznych i leczniczych, których praktyczna umiejętność została stwierdzona przez opiekuna;
- wspólnym z lekarzem posiadającym PWZ na czas nieokreślony stosowaniu metod diagnostycznych i leczniczych stwarzających podwyższone ryzyko dla pacjenta oraz wspólnego z nim wykonywania zabiegów operacyjnych, objętych programem stażu podyplomowego;
- w stanach nagłych lekarz stażysta jest uprawniony do doraźnego podania lub zlecenia podania pacjentowi leków, a jeżeli są to leki silnie lub bardzo silnie działające – po zasięgnięciu, w miarę możliwości, opinii jednego lekarza;
- wystawianiu recept oraz wydawania opinii i orzeczeń lekarskich po uzgodnieniu z opiekunem treści zawartych w nich informacji;
- Lekarz stażysta może też zlecić czynności pielęgnacyjne czy stwierdzić zgon pacjenta.
Stażysta pełni również dyżury medyczne. Ich program i harmonogram jest indywidualnie ustalany przez opiekuna stażu. Stażysta, pełni dyżur:
- jako dodatkowy członek zespołu dyżurnego – na oddziałach w specjalnościach zachowawczych, zabiegowych, w izbie przyjęć, w szpitalnym oddziale ratunkowym lub jako dodatkowy członek zespołu ratownictwa medycznego;
- pod nadzorem lekarza lub lekarzy pełniących dyżur, uprawnionych do samodzielnego wykonywania zawodu.
Stażysta w trakcie stażu pełni 1 dyżur w tygodniu w wymiarze 10 godzin i 5 minut lub dwa dyżury w tygodniu w wymiarze 5 godzin oraz 5 godzin i 5 minut.
Jak widać, w trakcie odbywania stażu istnieje wiele sytuacji, które mogą potencjalnie stać się źródłem roszczeń pacjentów. Jest to pierwszy krok do samodzielności w zawodzie lekarza. Już za rok młody lekarz będzie ponosił pełną odpowiedzialność za swoje działania względem pacjentów. Warto, aby od samego początku przyzwyczajał się do konieczności posiadania polisy ubezpieczeniowej.