Brak czasu, lęk przed diagnozą, niska świadomość dotycząca chorób – to główne powody, dla których odwlekamy w czasie wizytę u lekarza. Jednocześnie często deklarujemy, że zdrowie to dla nas najcenniejsza wartość, od której zależy nie tylko nasze samopoczucie, ale też możliwość realizowania planów, praca zawodowa, relacje rodzinne czy towarzyskie. Aby cieszyć się dobrą kondycją musimy więc wykonywać regularne badania profilaktyczne – wiele chorób wykrytych na wczesnym etapie, takich jak m.in. przewlekła choroba nerek (PChN), możemy skutecznie leczyć. Tym bardziej, że z powodu braku specyficznych objawów, aż 4 mln Polaków nie jest świadoma, że cierpi na to schorzenie. Dzięki wczesnej diagnozie można zatrzymać postęp choroby i uratować nerki. Jak często Polacy wykonują podstawowe badania krwi i moczu? Jakie badania wykonać, aby zdiagnozować przewlekła chorobę nerek (PChN)? I jak przygotować się do badań profilaktycznych?
Jak wynika z raportu IBRIS pt.: „Przewlekła choroba nerek – wiedza i profilaktyka” w 2021 r. 70% z nas wykonało badanie krwi, natomiast 60%, deklaruje, że we wskazanym roku wykonało badanie moczu. Co ciekawe, wśród badanych Polaków po 40. roku życia, średnio co druga osoba samodzielnie prosi lekarza o skierowanie na badania diagnostyczne. Z kolei 45% ankietowanych przyznaje, że przeważnie czeka, aż lekarz sam zaproponuje badania[1].
Analizując wyniki raportu można wysunąć wniosek, że Polacy na ogół nie unikają badań profilaktycznych i dbają o swoje zdrowie. Niepokojący jest fakt, że prawie połowa z nas czeka, aż lekarz sam zaproponuje badania. Tymczasem stężenie kreatyniny we krwi i badanie ogólne moczu – oczywiście w zależności od aktualnego stanu zdrowia czy chorób przewlekłych – powinniśmy robić regularnie, raz do roku. Dotyczy to zarówno osób młodych, jak i seniorów, mężczyzn i kobiet. Te dwa badania dostarczają nam wiele cennych informacji na temat kondycji naszego organizmu. Dzięki nim możemy zdiagnozować wiele chorób, także tych, które w początkowym stadium nie dają praktycznie żadnych objawów – mówi prof. Beata Naumnik, kierownik Kliniki Nefrologii i Transplantologii z Ośrodkiem Dializ, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku, członek Koalicji na rzecz PChN.
Morfologia i badanie moczu w profilaktyce przewlekłej choroby nerek
Przewlekła choroba nerek, która nie bez powodu nazywana jest „niemą chorobą” przez wiele lat może przebiegać bezobjawowo, a co za tym idzie często zdarza się, że pacjent nie wie, że jest chory do momentu kiedy jego stan nie będzie zaawansowany. Wczesna diagnoza jest kluczowa, aby uchronić go przed poważnymi konsekwencjami i leczeniem nerkozastępczym (dializoterapią lub przeszczepieniem nerki). Chociaż z przewlekłą chorobą nerek zmaga się z już ponad 4 mln Polaków, jedynie 30% z nas wie, czym jest ta choroba, a jedynie co piąta osoba posiada wiedzę, z jakimi powikłaniami może się wiązać[2] . Nerki jednak „nie bolą” i nie dadzą nam znać, że dzieje się z nimi coś niepokojącego. Wystarczą proste badania krwi i moczu, aby wykryć chorobę, która zyskała już miano cywilizacyjnej.
Aby zdiagnozować przewlekłą chorobę nerek konieczne jest wykonanie badania stężenia kreatyniny we krwi w celu oszacowania współczynnika eGFR i test oceniający wielkość wydalania albuminy w moczu. Dzięki tym prostym, bezbolesnym i łatwo dostępnym badaniom możemy uchronić się przed rozwojem choroby, a w konsekwencji przed niewydolnością nerek. Dodatkowo, badanie stężenia kreatyniny wchodzi w skład pakietu podstawowych badań profilaktycznych i każdy, po 40. roku życia może wystąpić o skierowanie lub otrzymać je od lekarza rodzinnego. Te dwa badania powinni profilaktycznie wykonywać wszyscy, a w szczególności osoby z cukrzycą, nadciśnieniem tętniczym, chorobami układu krążenia i z obciążonym wywiadem rodzinnym. Przewlekła choroba nerek jest też przykładem, że nie możemy w żadnym wypadku ignorować nawet najmniejszych sygnałów, które wysyła nam nasz organizm. Jeśli czujemy się przewlekle zmęczeni, senni, mamy zwiększone ciśnienie tętnicze zwłaszcza gdy nie mamy jeszcze 50 lat, zauważyliśmy zmianę barwy moczu – to znaczy, że czas udać się do lekarza rodzinnego i poprosić o skierowanie na badania – mówi prof. Beata Naumnik.
Jak się przygotować do badania moczu i badania krwi?
Jeśli zdecydowaliśmy się na wykonanie badania krwi oraz badania moczu warto przestrzegać kilku zasad, by uzyskać możliwie jak najbardziej wiarygodne wyniki:
- Jeśli badanie krwi ma zostać przeprowadzone na czczo, zachowaj 12 godzin odstępu między ostatnim posiłkiem a pobraniem krwi. Z kolei badanie ogólne moczu można wykonać o dowolnej porze dnia, ale zalecanym materiałem jest pierwsza poranna porcja, czyli mocz oddany po nocnym, 8 godzinnym wypoczynku.
- Nie zmieniaj nawyków żywieniowych przed badaniem. Stosuj umiarkowaną, zwyczajową dietę, wypij normalną dla siebie ilość płynów.
- Zrezygnuj z picia alkoholu przynajmniej na dzień przed pobraniem krwi.
- Przed badaniem unikaj nadmiernego wysiłku fizycznego, który może spowodować pojawienie się lub zwiększenie stężenia białka i ciał ketonowych w moczu.
- Zwróć uwagę na przyjmowane leki i suplementy – niektóre mogą wpłynąć na wynik badań.
- Postaraj się odpocząć i wyspać przed badaniem, a także unikać stresujących sytuacji.
[1] Raport „Przewlekła choroba nerek: wiedza i profilaktyka”, 14 lutego 2022 r., Instytut Badań Rynkowych i Społecznych IBRIS
[2] Jw.