Ośrodek Onkologii i Hematologii w Łodzi wprowadził nową metodę leczenia – chirurgię cytoredukcyjną (CRS) i dootrzewnową chemioterapię perfuzyjną w hipertermii w leczeniu nowotworów otrzewnej (HIPEC). O nowych możliwościach leczenia rozmawiamy z prof. Arkadiuszem Jeziorskim, Kierownikiem II Oddziału Chirurgii Onkologicznej – Kliniki Chirurgii Onkologicznej UM w Łodzi, Konsultantem Krajowym w dziedzinie chirurgii onkologicznej.
Na czym polega problem pacjentów z przerzutami do otrzewnej?
Otrzewna jest błoną surowiczą, pokrywającą od wewnątrz ścianę jamy brzusznej oraz wszystkie narządy, które się w niej znajdują. Przerzuty nowotworowe do otrzewnej są objawem dużego stopnia zaawansowania choroby nowotworowej i są uważane za bardzo niekorzystny czynnik rokowniczy. Jeszcze do niedawna dla tych chorych, oprócz opieki paliatywnej, nie było żadnej propozycji leczenia.
Na czym polegają współczesne możliwości leczenia chorych z przerzutami do otrzewnej?
Ostatnie dekady przyniosły duży postęp w rozumieniu mechanizmów powstawania i rozprzestrzeniania się nowotworów zwłaszcza powstawania przerzutów do otrzewnej. Wprowadzone w latach 90. XX wieku skojarzone leczenie, oparte na wykonaniu radykalnych miejscowo zabiegów cytoredukcyjnych w połączeniu z dootrzewnową chemioterapią w hipertermii (HIPEC) pozwoliło na osiągnięcie poprawy wyników leczenia w tej grupie chorych. Dlatego teraz, pomimo obecności przerzutów do otrzewnej, u wybranych chorych, możliwe jest zastosowanie leczenia, pozwalającego uzyskać nawet 50% 5-letnich przeżyć.
Na czym polega metoda leczenia chorych z przerzutami do otrzewnej?
Podstawą tego leczenia jest bardzo staranny zabieg operacyjny, którego celem jest usunięcie jak największej liczby ognisk przerzutowych, niekoniecznie wszystkich. Drugim etapem leczenia jest dootrzewnowa chemioterapia perfuzyjna polegająca na skojarzeniu leków przeciwnowotworowych i podwyższonej temperatury płynu, używanego do perfuzji dootrzewnowej.
Którzy chorzy kwalifikują się do leczenia wg metody HIPEC?
Metodę HIPEC można zastosować u chorych z ograniczonym rozsiewem wewnątrzotrzewnowym i przy braku innych przerzutów odległych drogą krwi. Skuteczność leczenia tym sposobem zależy od wielu czynników, poczynając od odpowiedniej kwalifikacji chorych, poprzez ocenę stopnia zaawansowania miejscowego, możliwości wykonania zabiegu cytoredukcyjnego, odpowiednią opiekę przed-, śród- i pooperacyjną aż do skojarzenia metody HIPEC z radykalną chemioterapią systemową opartą na nowoczesnych lekach przeciwnowotworowych. Metoda ma zastosowanie przede wszystkim w śluzaku rzekomym otrzewnej i międzybłoniaku otrzewnej oraz w przerzutach pochodzących z rozwoju raka nabłonkowego jajnika, raka jelita grubego i cienkiego, raka trzustki, raka żołądka i raka piersi. Leczenie chorych z przerzutami do otrzewnej jest trudne, czasochłonne i wymaga dużego doświadczenia od całego zespołu medycznego. Dlatego powinno być prowadzone w specjalistycznych, referencyjnych ośrodkach onkologicznych.
Od czego zależą wyniki tej metody leczenia?
Wyniki najnowszych badań pokazują, że skuteczność metody HIPEC zależy w dużym stopniu od rozległości choroby nowotworowej oraz od precyzji zabiegu operacyjnego. Im więcej guzów zostanie wyciętych na etapie cytoredukcji, tym większą skuteczność metody HIPEC w postaci całkowitej przeżywalności pacjentów i zmniejszenia prawdopodobieństwa nawrotów choroby. Wydaje się, że metoda ta powinna wejść na stałe do rutynowego postępowania chirurgicznego w chirurgii Onkologicznej w przypadku zaawansowanych nowotworów złośliwych jamy brzusznej. Powinna być również rozważana w sytuacjach, gdy po otwarciu jamy brzusznej chirurg stwierdza nawet minimalne depozyty otrzewnowe sugerujące rozsiew do otrzewnej. Uważa się także, że jest to aktualnie jedyny sposób postępowania u chorych z rozsiewem nowotworowym, który daje konkretną możliwość przedłużenia życia bez objawów postępu lub wręcz z obserwowanym zahamowaniem postępu choroby nowotworowej. W Polsce wytyczne dotyczące wykonywania procedury HIPEC są opisane w zaleceniach Krajowego Konsultanta Chirurgii Onkologicznej oraz szeroko omówione przez zespół specjalistów zajmujących się tym zagadnieniem.