NOWOŚĆ!Już dziś zapisz się, aby otrzymywać nasz newsletter! Zapisz się 

Wszechstronny lekarz

Jak korygować wady postawy u dzieci?

Nauka zdalna i długotrwałe siedzenie przy komputerze oraz zmniejszona aktywność fizyczna w czasie pandemicznych obostrzeń sprzyjały powstawaniu wad postawy ciała u dzieci. Poważny problem, jakim były takie wady u najmłodszych przed okresem pandemii, jeszcze się więc nasilił. Jak zatem korygować zaburzenia postawy ciała u dzieci? Na to pytanie próbował odpowiedzieć podczas I Kongresu Zdrowie Polaków  dr hab. Dariusz Czaprowski, prof. OSW, kierownik Centrum Postawy Ciała w Olsztyńskiej Szkole Wyższej.

 U dzieci z nieprawidłową postawą ciała obserwuje się m.in. trudności z wykonywaniem najbardziej podstawowych wzorców ruchowych. Wstępem do działań mających na celu korygowanie zaburzeń postawy powinna być diagnostyka i określenie nieprawidłowości w postawie. Kolejny krok to zaplanowanie przyczynowego postępowania korekcyjnego.

Jedną z przyczyn zaburzeń w postawie ciała jest brak lub ograniczenie zarówno spontanicznej, jak i zorganizowanej aktywności fizycznej. Przykładem tej sytuacji są powszechne zwolnienia dzieci z lekcji wychowania fizycznego. Kolejne przyczyny to m.in.: siedzący tryb życia, niewłaściwe stanowisko pracy ucznia, niewłaściwe pozycje podczas wypoczynku, nieprawidłowe wzorce żywieniowe. Należy również zwrócić uwagę na wzorce dotyczące roli aktywności fizycznej, jakie dziecko otrzymuje w domu – trudno będzie zachęcić dziecko do aktywności ruchowej, jeżeli rodzicom jest ona obca.

Do najpoważniejszych konsekwencji zaburzeń w postawie ciała można zaliczyć: a) pogorszenie estetyki, b) częstsze występowanie zespołów bólowych kręgosłupa i stawów obwodowych, czego następstwem mogą być zwolnienia z zajęć szkolnych, c) trudności z wykonywaniem podstawowych wzorców ruchowych, np. przysiadu czy skłonu tułowia, d) obniżenie sprawności fizycznej, e) tendencję do przyjmowania niewłaściwych pozycji podczas wykonywania codziennych czynności, np. przy odrabianiu prac domowych, korzystaniu z komputera.

Jakie jest optymalne postępowanie z dziećmi (lub osobami dorosłymi) z nieprawidłową postawą ciała? Działania takie powinny obejmować wiele aspektów, wśród których można wyróżnić pięć filarów:

Edukacja – powinna być skierowana zarówno do dzieci, jak i rodziców. Jej celem jest wyjaśnienie, jakiego typu zaburzenie postawy ciała ma dziecko i jakie mogą być konsekwencje w sytuacji braku podjęcia leczenia. Ważnym elementem edukacji jest także uświadomienie dziecku jego współodpowiedzialności za skuteczność procesu korekcyjnego.

Ocena występowania restrykcji mięśniowo-powięziowych, które mogą ograniczać przyjęcie odpowiednio skorygowanej pozycji. Po rozpoznaniu występujących w obrębie tkanek miękkich restrykcji podejmuje się działania mające na celu ich usunięcie. W tym celu wykorzystuje się m.in.: łagodne techniki w postaci poizometrycznej relaksacji mięśni, techniki punktów spustowych, techniki powięziowe czy też bardziej intensywne oddziaływania, jak masaż głęboki, mobilizacje stawowe i różne formy stretchingu. Techniki te mogą być wykonywane przez terapeutę zarówno manualnie, jak i z wykorzystaniem różnego rodzaju przyborów i narzędzi (np. bańka chińska, piłki gumowe o różnej średnicy i twardości, flossing, taśma power band). Warunkiem skuteczności terapii mającej na celu zmniejszenie wpływu restrykcji mięśniowo-powięziowych na postawę ciała jest jednak jak najszybsze usamodzielnienie dziecka w zakresie wykonywania ćwiczeń bez pomocy terapeuty. Ważne jest, aby forma tych ćwiczeń była dobrana do wieku oraz możliwości fizycznych i percepcyjnych dziecka.

Nauka indywidualnie dobranego, samodzielnie wykonywanego przez dziecko ruchu korekcyjnego. Obecnie większość czasu spędzamy w pozycji siedzącej. W związku z czym w pierwszej kolejności należy nauczyć dziecko kontroli pozycji kompleksu lędźwiowo-miedniczno-biodrowego jako filaru prawidłowej pozycji podczas siedzenia. Zazwyczaj ćwiczenia rozpoczyna się od pozycji niskich, aby następnie przejść do pozycji wyższych, z czasem dochodząc do ćwiczeń wykonywanych w pozycjach typowych dla codziennych czynności (siad, stanie, chodzenie). Jednym ze sposobów wykorzystywanych w nauce kontroli pozycji kompleksu lędźwiowo-miedniczno-biodrowego jest ćwiczenie „zupa”. W technice tej dziecko wyobraża sobie, że jego miednica to talerz z zupą. Jeżeli podczas siedzenia zupa wylewa się w jakimkolwiek kierunku, to znaczy, że dziecko siedzi nieprawidłowo (jeżeli miednica pozostaje w zwiększonym przodopochyleniu, zupa wylewa się do przodu, jeżeli ustawiona jest w tyłopochyleniu, zupa wylewa się do tyłu). Istotą tego ćwiczenia jest jego prostota, czytelność dla dziecka oraz rodziców, jak również mała czasochłonność. Krótki komunikat: „ustaw zupę”, skierowany do dziecka, w trakcie na przykład posiłku czy odrabiania lekcji, prowadzi do szybkiej i efektywnej zmiany pozycji podczas siedzenia.

Utrzymywanie skorygowanej postawy ciała podczas codziennych czynności. W pierwszym rzędzie należy zidentyfikować, jakie pozycje przyjmuje dziecko podczas typowych, codziennych zajęć. Następnie należy nauczyć je wykonywania tych czynności z zachowaniem prawidłowej pozycji. Aby ułatwić utrzymanie optymalnej pozycji siedzącej, można wykorzystać na przykład stoły z regulowaną wysokością i kątem nachylenia blatu. Ewentualnie podobny efekt można uzyskać, stosując łatwo dostępne podkładki na biurko. Powyższe zasady mają również zastosowanie u osób dorosłych. W ich przypadku warto również zwrócić uwagę na możliwości, jakie daje odpowiednie projektowanie pomieszczeń biurowych. Do niedawna priorytetem w tym wypadku była ergonomia rozumiana przez pryzmat oszczędzania czasu. Dlatego też powszechne jest projektowanie takich pomieszczeń, w których możliwy jest bezpośredni kontakt osób mających ze sobą współpracować. Jak się jednak okazuje, ta oszczędność czasu jest pozorna, ponieważ unieruchomieni pracownicy są mniej efektywni w pracy. Dlatego też, zgodnie z obecnymi trendami, współpracownicy nie powinni siedzieć blisko siebie, co powinno wymuszać częstą zmianę pozycji, a w konsekwencji – bardziej wydajną pracę.

Kształtowanie ogólnej sprawności fizycznej, która nie tylko wspomaga rozwój fizyczny, lecz także wpływa korzystnie na rozwój emocjonalny i społeczny dziecka.

Każdy z powyższych filarów jest istotny, przy czym w każdym z nich zmienia się rola terapeuty i rodziców. W edukację zaangażowani powinni być zarówno terapeuta, jak i rodzice, lecz w przypadku zmniejszania wpływu restrykcji mięśniowo-powięziowych rola rodziców będzie mniejsza. Większa będzie natomiast w sytuacji weryfikowania utrzymywania optymalnej pozycji na co dzień czy też w kształtowaniu ogólnej sprawności fizycznej (np. poprzez niewypisywanie zwolnień z lekcji wychowania fizycznego). Niezależnie jednak od znaczenia terapeuty i rodziców kluczową rolę w realizacji założeń każdego z filarów odgrywa dziecko, które powinno być zaangażowane w cały proces korygowania zaburzeń w postawie ciała. Bez akceptacji przez dziecko planu leczenia oraz świadomej konsekwencji w jego realizacji nie jest możliwe osiągnięcie satysfakcjonującego efektu korekcyjnego.

Powiązane artykuły
LEKARZWszechstronny lekarz

Jak pokolenie Z utrzymuje work-life balance

Młodzi pracujący mają coraz większą świadomość, jak ważne jest zachowanie równowagi między obowiązkami zawodowymi a życiem osobistym. Badania pokazują, że pokolenie Z…
LEKARZInnowacjeWszechstronny lekarz

Naukowcy rozwikłali kluczową zagadkę celiakii

Osoby z celiakią muszą unikać glutenu, białka zawartego w pszenicy, życie i jęczmieniu, które mogą wywoływać bolesne objawy w jelitach, utrudniać wchłanianie…
LEKARZWszechstronny lekarz

Retaryfikacja wycen poprawi funkcjonowanie oddziałów neurologicznych

Rozmowa z prof. dr hab. med. Haliną Sienkiewicz-Jarosz, przewodniczącą Krajowej Rady ds. Neurologii przy Ministrze Zdrowia. Pani Profesor, Krajowa Rada ds. Neurologii…
Zapisz się, aby otrzymywać nasz newsletter

    Dodaj komentarz

    Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *