Tegorocznym laureatem Nagrody Nobla w dziedzinie fizjologii lub medycyny za odkrycia dotyczące genomów wymarłych hominidów i ewolucji człowieka został Svante Pääbo.
Komentarze ekspertek i ekspertów centrum informacyjnego Tygodnia Noblowskiego Centrum Współpracy i Dialogu UW:
– Nagrodę Nobla w dziedzinie fizjologii lub medycyny dostał paleobiolog z pogranicza paleobiologii, genetyki, antropologii za odkrycia związane z plastycznością i adaptacją do warunków środowiskowych, którą zawdzięczamy różnemu mitochondrialnemu DNA. To pasjonujące badania, stanowiące wstęp do „Jurassic Park”. Dzisiejszy laureat wydobywał mitochondrialne DNA ze szczątków kości znajdujących się w jaskiniach sprzed kilkunastu, kilku tysięcy lat i na podstawie tego stworzył ścieżkę genealogiczną rozwoju człowieka. Odkrycie polegało na tym, że pokazał, iż różnorodne mitochondrialne DNA stanowiło początek postępu intelektualnego homo sapiens w stosunku do neandertalczyka czy innych naszych pokrewieńców, którzy wygaśli wcześniej. Mitochondrialne DNA jest niekiedy pomijane, jednak widzimy chorych, u których rozwijają się choroby wynikające z uszkodzenia mitochondrialnego DNA – choroby neurorozwojowe, niektóre rodzaje padaczek – tak, że – być może – to odkrycie nakieruje medycynę na spojrzenie ku tym rzadkim przypadkom chorób, które tam właśnie biorą swój początek. – dr hab. n. med. Wojciech Feleszko, Klinika Pneumonologii, Alergologii Wieku Dziecięcego i Pediatrii, DSK UCK WUM.
– Ta Nagroda Nobla to odpowiedź na to, skąd jesteśmy, jak jesteśmy starzy, jak długo różnego rodzaju hominidy żyły obok siebie – czy jako homo sapiens byliśmy sami, czy mieszkali obok nas neandertalczycy. Jak się okazuje, mieszkali. Mamy z neandertalczykami wspólne geny, co udowodnił dzisiejszy laureat Nagrody Nobla. Ta nagroda pozwala nam odkryć nasze korzenie oraz docenić badania naukowe, umożliwiające wykorzystanie mitochondrialnego DNA. To pokazuje, że obecnie dysponujemy narzędziami, dzięki którym możemy poznać rzeczy, będące dla nas jeszcze kilkanaście lat temu niedostępne naszemu poznaniu – prof. dr hab. Marta Struga, Katedra i Zakład Biochemii WUM.
– Przed ogłoszeniem dzisiejszej Nagrody Nobla mówiliśmy o tym, co się zmieniło, co posunęło medycynę do przodu. Moim zdaniem to wyróżnienie jest pierwszą Nagrodą Nobla przyznaną za podróż w czasie. Svante Pääbo wykorzystał nowoczesne zdobycze medycyny i biologii molekularnej, aby przekroczyć granice czasu i odpowiedzieć na niezwykle skomplikowane pytania na temat okresu, którego nie mógł obserwować, a na temat którego nie zachowały się żadne źródła. Przez analizę genetyczną musiał przezwyciężyć wszystkie trudności związane z uszkodzeniem DNA. Nie tylko podołał temu wyzwaniu, ale również umożliwił nam poznanie odpowiedzi na pytania: skąd jesteśmy i jak wyglądały nasze początki. Pozwolił potwierdzić to, że współistnieliśmy z innymi hominidami, że nie stanowimy kolejnej ścieżki w ewolucji człowieka, ale byliśmy jedną z gałęzi, z której człowiek się wziął – prof. dr hab. n. med. Michał Grąt, Katedra i Klinika Chirurgii Ogólnej, Transplantacyjnej i Wątroby, CSK UCK WUM.
Nagroda Nobla w dziedzinie fizjologii lub medycyny
Trzecie wymienione w testamencie Alfreda Nobla wyróżnienie miało przypadać osobie, która dokona najważniejszego odkrycia w dziedzinie fizjologii lub medycyny. Nagrodę przyznaje się wyłącznie za konkretne, niosące wartość dla nauk przyrodniczych lub medycyny osiągnięcia, a nie za całokształt działalności badawczej. Wyróżnienie jest wręczane od początku trwania konkursu, czyli od 1901 roku. Pierwszym jego laureatem został Emil Adolf von Behring, uhonorowany za prace nad surowicami odpornościowymi (i ich zastosowaniem w leczeniu błonicy). Prace te „otworzyły nową drogę dla medycyny, dając lekarzom broń przeciwko chorobie i śmierci”. Behring (wraz z Shibasaburō Kitasato) opracował surowice antytoksyczne: przeciwbłoniczą i przeciwtężcową, co stanowiło przełom w leczeniu chorób zakaźnych i otworzyło drogę do dalszego rozwoju nowej dziedziny medycyny – immunologii.
zdj. PAP