Monitorowanie czyli częste pomiary poziomu glukozy to bardzo ważny element, niezbędny w prawidłowej opiece nad pacjentem z cukrzycą i stanowi istotną składową złożonego procesu terapii. Bez tej wiedzy trudno jest dobrać właściwe leczenie – rodzaj i dawki leków.
Dlatego tak ważny jest dostęp pacjentów do nowoczesnych metod monitorowania poziomu cukru. Obecnie istnieją dwie takie metody – flash glucose monitoring (ciągłe monitorowanie glikemii metodą skanowania) i continuous glucose monitoring (ciągłe monitorowanie glikemii), które oprócz wskazywania aktualnego poziomu glukozy, dostarczają dodatkowych danych, przede wszystkim informacji o kierunku zmian glikemii w najbliższej przyszłości oraz całodobowy wykres glikemii. Dodatkowo, a może przede wszystkim, podnoszą jakość życia pacjenta, uwalniając go od konieczności wielokrotnego nakłuwania opuszków palca w ciągu doby. Ma to wielkie znaczenie szczególnie dla tych chorych z cukrzycą, którzy muszą stosować intensywną insulinoterapię.
Cukrzyca to pierwsza niezakaźna choroba, jaką Organizacja Narodów Zjednoczonych uznała za epidemię. Obecnie na świecie ponad 420 milionów ludzi choruje na cukrzycę. W Polsce to już ponad 3 miliony pacjentów. A przyrost zachorowań wynosi obecnie ok 2,5% rocznie! Cukrzyca to podstępna choroba, bo wiąże się z ryzykiem rozwoju licznych powikłań – zdarzeń sercowo-naczyniowych, nefropatii, retinopatii, stopy cukrzycowej, depresji, impotencji.
– Prawidłowe leczenie cukrzycy powinno prowadzić do ograniczenia ryzyka powikłań. Nie można jednak odpowiednio leczyć cukrzycy bez nowoczesnego i stałego monitoringu poziomu glikemii – to klucz do skutecznego i bezpiecznego leczenia cukrzycy – podkreślił prof. dr hab. Maciej Małecki, z Katedry i Kliniki Chorób Metabolicznych Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego. – Dlatego w zespole specjalistów postanowiliśmy stworzyć materiał o charakterze informacyjnym
i edukacyjnym, w którym zawarte są najistotniejsze zagadnienia związane z monitorowaniem i jego wpływem na jakość opieki nad chorymi z cukrzycą. Tak powstał raport „Znaczenie nowoczesnych metod monitorowania glikemii i telemedycyny dla poprawy jakości opieki nad pacjentem z cukrzycą”.
– Raport jest wartościowym materiałem zarówno dla lekarzy, jak i środowiska pacjentów – powiedziała Monika Zamarlik, prezes Federacji Diabetyków. Chcemy wspierać upowszechnianie najnowszej wiedzy i osiągnięć w zakresie opieki nad chorymi, bo wierzymy, że bez naszego zaangażowania w proces leczenia trudno jest osiągnąć sukces, jakim jest dobra kontrola choroby.
Diabetolodzy są zgodni, że możliwość prowadzenia ciągłego monitoringu glikemii i retrospektywnej (wstecznej) oceny jej poziomów pozwala odpowiednio dostosować leczenie do stanu pacjenta. Nowoczesne urządzenia w sposób ciągły monitorują glikemię, dają wgląd w poziom glukozy 24 godziny na dobę. Powstaje tzw. ambulatoryjny profil glikemii (AGP).
– Częste pomiary glikemii są bardzo ważne dla pacjenta, jak i lekarza, szczególnie w przypadku chorych leczonych intensywnie insuliną – zwróciła uwagę prof. dr hab. Małgorzata Myśliwiec z Katedry i Kliniki Pediatrii, Diabetologii i Endokrynologii Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego. – Na podstawie wyników możemy ustalić odpowiednią dawkę insuliny, dostosować ilość zaplanowanego posiłku oraz rodzaj wysiłku fizycznego. Mając możliwość ciągłej dyskretnej kontroli glikemii pacjent na bieżąco może korygować dawki insuliny, ma poczucie bezpieczeństwa poprzez redukcję lęku przed wystąpieniem hipoglikemii.
– Ambulatoryjny profil glikemii to dziś podstawowe narzędzie pracy lekarza, które daje możliwość odpowiednich modyfikacji w zakresie leków, insulinoterapii i żywienia. Niestety nie jest możliwe stworzenie AGP przy pomocy pomiarów z glukometrów, bez flash glucose monitoring i continuous glucose monitoring nie możemy powiedzieć, czy cukrzyca jest dobrze kontrolowana – podkreślił prof. dr hab. Mieczysław Walczak, Konsultant Krajowy w dziedzinie Endokrynologii i Diabetologii Dziecięcej.
Monitorowanie poziomu cukru za pomocą czujnika i aplikacji eliminuje także konieczność nakłuć, które są wymagane w przypadku glukometrów, co dodatkowo podnosi komfort życia pacjentów z cukrzycą. Jest to szczególnie ważne dla dzieci, zaś dla opiekunów oznacza możliwość wykonania pomiaru nawet podczas snu dziecka. Systemy te zostały także dopuszczone do stosowania w okresie ciąży. Są one wyposażone w fabryczną kalibrację sensora przez co eliminują także możliwość popełnienia błędu pomiaru. Jest to duża zaleta dla pacjentów, dzieci, młodzieży czy osób starszych i o ograniczonych możliwościach ruchowych, ponieważ ewentualne błędy stanowią zagrożenie dla zdrowia i życia.
Pacjenci zyskują poczucie bezpieczeństwa i większą kontrolę nad chorobą.
– Cukrzyca to choroba, której nie można wyleczyć. Dla pacjentów z cukrzycą typu 1, na którą zapada się w młodym wieku, oznacza to potrzebę „zaprzyjaźnienia się” z chorobą na dziesięciolecia. Również chorzy z cukrzycą typu 2 żyją z chorobą wiele lat, wielu jest, podobnie jak w typie 1 cukrzycy, leczonych intensywnie insuliną. Dla nich wszystkich oznacza to konieczność poznania i zrozumienia cukrzycy, nauczenia się jej kontrolowania, dostosowania do niej codziennego funkcjonowania, wprowadzenia zdrowej diety, aktywności fizycznej i stosowania odpowiedniego leczenia zgodnie z zaleceniami lekarza. Bez właściwego monitoringu glikemii jest to wręcz niemożliwe i wcześniej czy później prowadzi do powikłań – powiedziała Anna Śliwińska, prezes Polskiego Stowarzyszenia Diabetyków. – Dlatego cieszy nas udostępnianie kolejnych nowoczesnych systemów do monitorowania glikemii nowym grupom pacjentów.
Dzięki ostatniej decyzji Ministerstwa Zdrowia młodzi pacjenci z cukrzycą typu 1 zyskują dostęp systemu ciągłego monitoringu glikemii – continous glucose monitoring, jednak dostęp do nich miały wyłącznie osoby korzystające z pomp insulinowych.
– Z wielką satysfakcją przyjmujemy ostatnie decyzje Ministerstwa Zdrowia – w opublikowanym rozporządzeniu dot. wykazu wyrobów wydawanych na zlecenie dopisany został system flash glucose monitoring, który będzie wkrótce dostępny dla młodych pacjentów z cukrzycą typu 1 – dodał Jerzy Magiera, twórca i redaktor portalu mojacukrzyca.org. – Liczymy, że z czasem kolejne grupy pacjentów, szczególnie osoby z cukrzycą typu 1 po 26. roku życia, będą miały szansę skorzystać z nowoczesnych urządzeń do monitorowania choroby. Ma to szczególne znaczenie dla pacjentów wymagających intensywnej insulinoterapii.
Zalety systemów ciągłego monitorowania glikemii metodą skanowania zostały dokładnie opisane w raporcie pt. „Znaczenie nowoczesnych metod monitorowania glikemii i telemedycyny dla poprawy jakości opieki nad pacjentem z cukrzycą”. Raport został przygotowany przez Radę Naukową pod redakcją prof. dr. hab. Doroty Zozulińskiej-Ziółkiewicz oraz prof. dr hab. Macieja Małeckiego. Jest również rekomendowany przez konsultantów krajowych w dziedzinach: diabetologii – prof. dr hab. Krzysztofa Strojka, endokrynologii i diabetologii dziecięcej – prof. dr hab. Mieczysława Walczaka, położnictwa i ginekologii – prof. dr hab. Krzysztof Czajkowskiego oraz perinatologii – prof. dr hab. Mirosława Wielgosia. Patronatu udzieliły organizacje pacjentów: Polskie Stowarzyszenie Diabetyków, Federacja Diabetyków, Towarzystwo Pomocy Dzieciom i Młodzieży z Cukrzycą oraz portal mojacukrzyca.org.