Jak kształtują się aktualne profile i trendy chorób nowotworowych w największych mocarstwach świata i w naszym kraju? Który z nowotworów jest obecnie najbardziej zabójczy? Piszemy także o różnicach w zachorowalności na raka pomiędzy kobietami i mężczyznami.
W Chinach od 2000 r. stale rośnie zachorowalność na raka płuc, jelita grubego i piersi (u kobiet) i prostaty, co jest zbieżne z obecnym profilem nowotworowym USA. Nie sprzyjają tej sytuacji takie trendy jak: szybkie starzenie się społeczeństwa chińskiego oraz kumulowanie się skutków ekspozycji na czynniki ryzyka chorób onkologicznych.
Aktualne dane odnośnie sytuacji w Polsce dotyczą 2019 r. W porównaniu z rokiem 2018 nastąpił niewielki wzrost zachorowalności na nowotwory. Podobnie jak w Chinach jest on wynikiem zarówno zmian demograficznych (m.in. wzrost wielkości populacji, starzenie się społeczeństwa), jak i skutkiem narażenia na czynniki ryzyka, takie jak przede wszystkim dym tytoniowy, zanieczyszczenie powietrza i smog, nieodpowiednia dieta, otyłość. Wzrost zachorowalności może także wskazywać na poprawę we wczesnej diagnostyce nowotworów.
Analizy profili nowotworowych wskazują, że najczęściej występującymi nowotworami w Chinach jest obecnie rak: płuca, jelita grubego, żołądka, wątroby oraz piersi (u kobiet). Natomiast w USA: rak piersi (u kobiet), płuca, prostaty, jelita grubego i czerniak. W Chinach mężczyźni najczęściej chorują na raka płuca, a w USA, podobnie jak w Polsce – na raka prostaty. Od 2004 r. w Polsce rośnie śmiertelność z powodu tego nowotworu. Z kolei kobiety we wszystkich trzech krajach najczęściej chorują na raka piersi.
Zarówno w Chinach, jak i USA nowotwory są główną przyczyną zgonów. W Polsce od wielu lat – choroby układu krążenia, jednak od ok. dekady obserwuje się wzrastającą rolę nowotworów złośliwych jako przyczyny zgonów.
Najczęstszą przyczyną zgonów w Chinach i USA krajach, niezależnie od płci, jest rak płuca. W 2019 r. liczba kobiet w Polsce, które zmarły w wyniku raka płuca, przekroczyła po raz kolejny od 10 lat liczbę kobiet, które zmarły z powodu raka piersi. W okresie 2010–2019 odnotowano znów wzrost umieralności z powodu raka piersi po wcześniejszym spadku (1996–2010). Interesujące jest porównanie szacunków dotyczących czerniaka – w 2022 r. na ten nowotwór zachoruje ok. 8 tys. Chińczyków i prawie 100 tys. Amerykanów; odpowiednio będzie on przyczyną zgonu ponad 4 tys. Chińczyków i ok. 7,5 tys. Amerykanów.
Szacuje się, że wśród mężczyzn najczęstszą przyczyną zgonów w Chinach będzie rak: płuca, wątroby, żołądka, przełyku oraz jelita grubego; w USA rak: płuca, prostaty, jelita grubego, trzustki, wątroby; w Polsce: płuca, jelita grubego, prostaty, pęcherza moczowego i żołądka. Z kolei najczęstszą przyczyną zgonów wśród kobiet w Chinach będzie rak: płuca, jelita grubego, żołądka, przełyku, piersi; w USA i w Polsce rak: płuca, piersi, jelita grubego, trzustki, jajnika.
Aleksandra Mankiewicz-Malinowska
Źródła:
Changfa Xia, Xuesi Dong, He Li i in., Cancer statistic in China and United States, 2022: profiles, trends and determinants, Chinese Medical Journal, DOI: 10.1097/CM9.0000000000002108.
Didkowska J., Wojciechowska U., Olasek P. i in., Nowotwory złośliwe w Polsce w 2019 roku, Warszawa: Ministerstwo Zdrowia; 2021.
Ilustracja na podstawie mapy „Świat – państwa i terytoria niesamodzielne 2021”, źródło: www.gugik.gov.pl