Specjaliści z różnych dziedzin dzielili się swoimi doświadczeniami i osiągnięciami podczas VIII Zjazdu Lekarzy Ziemi Konińskiej oraz Pielęgniarek i Położnych była „Medycyna XXI wieku”.
Spotkanie było też okazją do przybliżenia problemów, z jakimi boryka się system ochrony zdrowia w Polsce. Jednym z poważniejszych, o czym w wykładzie „POZ – wczoraj i dziś” podsumowującym 30 lat reform ochrony zdrowia, 20 lat podstawowej opieki zdrowotnej , 15 – lecie porozumień poznańskich i powstanie organizacji Porozumienie Pracodawców Ochrony Zdrowia – mówiła Bożena Janicka podkreślając trwające od wielu lat polityczne zawirowania wokół Podstawowej Opieki Zdrowotnej.
Państwo zwróciło wolność!Zgodnie z reformą systemu ochrony zdrowia w Polsce – Podstawowa Opieka Zdrowotna miała być podstawą leczenia polskich pacjentów. Takie było założenie reformy zapoczątkowanej w 1989 roku, kiedy to Polska odrzuciła PRL-owski system ustrojowy. Rozpoczęła się budowa demokracji. Obowiązujące stały się zasady, że „co nie jest zabronione, jest dozwolone” i „ tyle obecności państwa, ile to konieczne i tyle wolności obywatelskiej, ile to możliwe”. Zielone światło dla przekształceń Podstawowej Opieki Zdrowotnej zapalili w połowie lat 90-tych minister zdrowia Ryszard Żochowski i wiceminister Krzysztof Kuszewski. To oni stworzyli możliwość zreformowania systemu ochrony zdrowia, a w niej Podstawowej Opieki Zdrowotnej, dającej pacjentowi wolność wyboru lekarza, bez rejonizacji (w poprzednim ustroju pacjent był przywiązany miejscem zamieszkania do lekarza rejonowego). Takie rozwiązanie wymuszało na lekarzach konkurencję w jakości udzielanych świadczeń. Lekarz POZ (od tej pory nazywany „rodzinnym”) sprawował kompleksową opiekę medyczną nad całą rodziną pacjenta. Pełnił funkcję przewodnika po systemie ochrony zdrowia. Był również decydującym w przekazywaniu pacjenta na wyższe szczeble systemu opieki zdrowotnej – mówiła Bożena Janicka.
Reforma się cofa! Decydują politycy i urzędnicy
W wyniku działań kolejnych rządów reforma Podstawowej Opieki Zdrowotnej cofa się w zastraszającym tempie.
– Państwo przy pomocy takich narzędzi jak: prawo, finanse i system informacyjny, dokonuje kolejnych zmian w systemie ochrony zdrowia. Wielokrotnie po 2000 roku, świadomie lub nieświadomie, politycy i zależni od nich urzędnicy, całkowicie odwrócili zapoczątkowane w połowie lat 90. kierunki reform. W szczególności dotknęły one Podstawową Opiekę Zdrowotną. Kolejnymi zmianami ustawowymi, rozporządzeniami ministra zdrowia i zarządzeniami instytucji finansujących system, odebrano zarówno lekarzom jak pacjentom wcale niemały obszar wolności. Państwo ponownie wkroczyło w relacje pacjent – lekarz. Dzisiaj to państwo przy pomocy norm prawnych reguluje te relacje nie pozwalając na swobodne ich kształtowanie się w drodze porozumienia akceptowanego przez obie strony. Dzisiaj to nie lekarz nakreśla plan diagnostyczno-leczniczy i przedstawia go podczas porady pacjentowi. O tym decydują urzędnicy w porozumieniu z konsultantami medycznymi tworząc algorytmy postępowania diagnostyczno-terapeutycznego. Niektórzy informatycy chcą iść jeszcze dalej proponując cyfrowe modele diagnostyczno-terapeutyczne. Nie ma obecnie miesiąca, w którym nie przedstawiano by do konsultacji społecznych co najmniej kilku nowelizacji obowiązującego prawa medycznego. Częste zmiany prawa destabilizują system ochrony zdrowia. Niczego nie porządkują, a potęgują chaos. System jest „przeregulowany”- mówiła Bożena Janicka.
Brak finansowania – brak szans rozwoju
Zdaniem lekarzy PPOZ – rozwój medycyny rodzinnej zahamował także bardzo niski poziom finansowania.
– W początkowych latach funkcjonowania medycyny rodzinnej poziom jej finansowania wynosił około 20 procent wszystkich nakładów na świadczenia zdrowotne udzielane w ramach istniejącego systemu ochrony zdrowia. Zapewniało to pokrycie kosztów realizacji tych świadczeń oraz nakładów inwestycyjnych ponoszonych przez sprywatyzowaną, ale niedoinwestowaną w czasach PRL-u Podstawową Opiekę Zdrowotną. Przez to medycyna rodzinna stała się atrakcyjną, o dobrych perspektywach rozwojowych specjalizacją. W następnych latach co prawda nominalnie nakłady finansowe na POZ rosły, jednak udział POZ w kosztach wszystkich świadczeń szybko zaczął się obniżać. Spadły one w 2003/ 2004 roku nawet do około 10 procent, co wraz ze zmianą funkcjonowania podstawowej opieki zdrowotnej ( lekarz rodzinny 24h, 365 dni w roku, …) było powodem nieposłuszeństwa obywatelskiego i niepodpisania kontraktów na rok 2004, co zakończyło się uzyskaniem konsensusu w dniu 6 stycznia 2004 i podpisaniem porozumień poznańskich. Protest ten stał się podwaliną powstania organizacji reprezentujących POZ, które prowadzą rozmowy i negocjacje do dnia dzisiejszego. Obecnie nakłady na poz wahają się na poziomie około 13,5 procent! Przy tak niskim poziomie finansowania POZ nie ma szans na rozwój. Jeśli nic się nie poprawi za kilka lat medycyny rodzinnej może nie być! – mówiła Bożena Janicka.
Potrzebujemy sił i środków!
Choć sytuacja w Podstawowej Opiece Zdrowotnej jest skrajnie trudna, lekarze PPOZ widzą jeszcze szansę na ratunek.
– Potrzeba nam sił i środków! Ogólne nakłady w ochronie zdrowia powinny znacząco wzrosnąć, a nakłady na podstawową opiekę zdrowotną ponownie powinny wzrosnąć do minimum 20 procent (co było w założeniach ustaw z lat 90.). W obliczu braków kadrowych i biurokratyzacji – lekarze Podstawowej Opieki Zdrowotnej potrzebują pomocników systemu: asystentów, opiekunów medycznych (lekarz powinien leczyć!). Podstawowa Opieka Zdrowotna – jak sama nazwa wskazuje – powinna być podstawą systemu, z naciskiem na profilaktykę i politykę senioralną! A taką nie będzie bez zespołu (lekarz, pielęgniarka, rehabilitant, dietetyk, psycholog…) Chcemy przywrócenia zdrowych relacji lekarz – pacjent! Chcemy mniej państwa w zdrowiu! Mniej polityki! Chcemy Konstytucji Zdrowia, ponad podziałami, ponad partyjnymi interesami! 38 milionów Polaków potrzebuje bezpieczeństwa medycznego i nas, lekarzy! I o tym powinni pamiętać politycy! – podkreślała Bożena Janicka.
W trakcie konferencji PPOZ zaprezentowało wystawę dokumentującą 20 lat podstawowej opieki zdrowotnej.