Na przestrzeni dwóch ostatnich miesięcy w polskiej polityce publicznej ranga zagadnień senioralnych zdecydowanie wzrosła. Premier powołał minister ds. polityki senioralnej, którą została Marzena Okła-Drewnowicz.
29 grudnia 2023 roku nowa pani minister podpisała zarządzenie w sprawie powołania Rady do spraw Polityki Senioralnej, a 1 stycznia weszło ono w życie. Podczas I Kongresu Zdrowia Seniorów minister Marzena Okła-Drewnowicz mówiła o planach i wyzwaniach stojących przed nią i jej resortem.
Kim jest Marzena Okła-Drewnowicz? To absolwentka studiów magisterskich oraz doktoranckich na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim, a także studiów podyplomowych z organizacji pomocy społecznej w Wyższej Szkole Handlowej w Kielcach. Od początku, od kiedy została posłanką w 2007 roku, jest zaangażowana w Sejmie w działania związane z polityką społeczną, ze szczególnym uwzględnieniem polityki senioralnej. Dwukrotnie wybierana była na wiceprzewodniczącą komisji polityki senioralnej oraz wiceprzewodniczącą komisji polityki społecznej i rodziny. 13 grudnia 2023 roku została powołana na urząd Ministra do spraw Polityki Senioralnej.
Czy będzie się zajmować? Dotychczas pomoc dla seniorów organizowały różne resorty w swoich obszarach, najszerzej Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej oraz Ministerstwo Zdrowia, ale nie tylko – działania na rzecz tej grupy wiekowej podejmowało też wiele innych resortów, jak chociażby Ministerstwo Kultury czy Ministerstwo Sportu. Podczas I Kongresu Zdrowia Seniorów, który odbył się 1 lutego w Warszawie, minister Marzena Okła-Drewnowicz podkreślała, że największym wyzwaniem będzie skoordynowanie rozdrobnionych działań i zbudowanie polityki senioralnej od podstaw. Wiele podejmowanych wcześniej działań nie widziało się wzajemnie, dlatego trzeba przyjrzeć się i ocenić, jak polityka senioralne była dotychczas realizowana, czego w niej brakuje, jak uzupełnić istniejące luki. – Wyzwaniem jest, by to wszystko zrobić razem – nie tylko z poszczególnymi resortami, ale także z partnerami społecznymi, samymi seniorami, pracodawcami i instytucjami. Niezbędny fundament budujemy właściwie każdego dnia, tworząc go od podstaw – podkreśliła. Pracę w resorcie zaczęła sama, bez zaplecza w postaci zorganizowanego urzędu. Pierwsze kamienie węgielne zostały już położone, powstał zespół, który będzie ją wspierał w działaniach. – Ważne było dla mnie, by ten zespół stworzyli ludzie mający duże doświadczenie, jeśli chodzi o politykę senioralną, ale też tacy, którzy mają w sobie empatię, zrozumienie, którzy swoją pracę traktują jak misję. Bo polityka senioralna to jest misja – podkreśliła.
Obecnie trwają prace nad pierwszymi rozwiązaniem legislacyjnymi, które mają dać wsparcie opiekunom osób starszych, którzy są aktywni zawodowo, w miejscu zamieszkania seniora. Właśnie w tym obszarze minister Marzena Okła-Drewnowicz dostrzega największą potrzebę dokonania zmian. Ma świadomość, że do dyspozycji są mocno ograniczone środki finansowe, dlatego w pierwszej kolejności chce pokierować je właśnie tam. Dostrzega ponadto problem deficytu osób chętnych do pracy w świadczeniach opiekuńczych lub w usługach wsparcia, wie, że wiele z nich pracuje w szarej strefie. Podczas spotkania podkreśliła, że wyzwaniu deficytu kadrowego trzeba sprostać i znaleźć sposób, aby z tej szarej strefy pozyskać pracowników i zachęcić nowych do wsparcia tego obszaru rynku pracy.
– Jestem po wielu spotkaniach z pracodawcami, którzy zwracają uwagę na różne rozwiązania technologiczne, startupy, które mogłyby wesprzeć opiekunów osób starszych, dzięki czemu można byłoby uniknąć kierowania podopiecznych od razu do instytucji opieki całodobowej, choć czasami oczywiście taka konieczność zachodzi. Będziemy zgłębiać ten temat – zapowiedziała. Oferta wsparcia opieki nad osobami starszymi powinna być różnorodna. Potrzeby seniorów są bardzo różne, trzeba to uwzględnić, ale też stworzyć im możliwość wyboru. Należy szukać rozwiązań, by możliwe było godzenie pracy opiekunów aktywnych zawodowo z opieką nad osobami w wieku podeszłym.
Dużym wyzwaniem dla polityki senioralnej jest opieka długoterminowa. – Jesteśmy jeszcze przed powołaniem zespołu międzyresortowego, który ma zająć się tym tematem. W jego skład wejdzie, poza mną, także minister rodziny i polityki społecznej oraz minister zdrowia. Będziemy szukały sposobów, by opieka długoterminowa działała lepiej – zadeklarowała.
Aktywizacja
Departament Polityki Senioralnej w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów ma obecnie do dyspozycji dwa programy aktywizacyjne dla seniorów: Program „Aktywni+”, czyli dawny ASOS (Aktywności Społecznej Osób Starszych), oraz Program „Senior+”, czyli wcześniejszy „Senior-WIGOR”. – Nie możemy na nich poprzestać. Na pewno trzeba je zmodyfikować i rozwinąć, ale też musimy przygotować programy nowe, które – i w tym kierunku chcielibyśmy pójść – będą opierać się na solidarności międzypokoleniowej. Mamy już pewne pomysły, ale na razie nie chcę o nich mówić – poinformowała.
Rada ds. Polityki Senioralnej
Do zadań Rany będzie należało przede wszystkim opracowywanie kierunków działań na rzecz osób starszych w Polsce, a także inicjowanie, wspieranie i promowanie rozwiązań dotyczących polityki senioralnej. „Rada będzie ważnym ciałem doradczym i konsultacyjnym w procesie budowania nowoczesnej i spójnej polityki senioralnej państwa” – czytamy na stronie Kancelarii Prezesa Rady Ministrów. Będzie to organ opiniodawczo-doradczy ministra do spraw polityki senioralnej, liczący od 15 do 30 członków, powoływany na 2-letnią kadencję. Kandydatów do rady mogą zgłaszać m.in. jednostki samorządu terytorialnego; administracja rządowa; organizacje pozarządowe; organizacje pracodawców oraz związki zawodowe; uczelnie i instytucje badawcze.
– Chciałabym, aby obok Rady ds. Polityki Senioralnej, złożonej z przedstawicieli różnych organizacji, instytucji, seniorów, stowarzyszeń, do której nabór trwał do końca stycznia, powstała też rada złożona z przedstawicieli pracodawców. Chcę korzystać z ich doświadczeń w zakresie aktywizacji zawodowej, bowiem osoby starsze często pragną być aktywne zawodowo, ale są wypychane z rynku pracy. Z kolei inni nie chcą być aktywni zawodowo. Chodzi o to, żeby stworzyć im różne możliwości – mówiła minister Marzena Okła-Drewnowicz. – Trzeba spotkać pracodawcę z pracownikiem poprzez różne formy zachęt, udogodnień, usług, możliwości czy nowoczesnych technologii. Pracodawcy to bardzo ważni partnerzy – podkreśliła.
Bezpłatne leki
W niektórych krajach takie rozwiązania są praktykowane od lat, ale są to kraje bogate, które na to stać. Na przykład w Wielkiej Brytanii otrzymują je osoby po 60. roku życia i o bardzo niskich dochodach, w Niemczech – emeryci i osoby niepełnosprawne.– Powinniśmy dążyć, by leki dla osób powyżej 65. roku życia były bezpłatne, jednak wprowadzenie takiego rozwiązania tu i teraz na pewno nie jest obecnie możliwe – podkreśliła minister i dodała, że najważniejsze jest, by mocno zrewidować istniejącą listę refundacyjną. – To jest priorytet – zaznaczyła. W jej ocenie leki, które powinny być bezpłatne, nie zawsze są bezpłatne, a te, które są nowoczesne i skuteczne, nie zawsze są dostępne. Czasem za leki, które były skuteczne, trzeba płacić więcej niż kosztowały przed wprowadzeniem refundacji. Konieczne jest dokonanie oceny, które leki rzeczywiście powinny być bezpłatne. I oczywiście uwzględnić możliwości budżetu, jaki ma się do dyspozycji.
Przypomnijmy, od 1 września 2023 r. weszło prawo do bezpłatnych leków dla osób do 18. roku życia oraz seniorów 65+ i obie te grupy mogą realizować recepty z aktualnej listy refundacyjnej dla obu grup.
Wyzwanie, a nie problem
Opieka nad seniorami i polityka senioralna to już teraz ogromne wyzwania dla Polski, a w przyszłości będzie jeszcze większe. Lada moment seniorów w naszym kraju będzie ponad 10 milionów, a osób aktywnych zawodowo zdecydowanie mniej.
– To wyzwanie przed nami. Nie mówię problem, mówię wyzwanie. Wiem, że pracodawcy są naszymi partnerami, by wspólnie poradzić sobie z tym, co nas czeka – podkreśliła minister Marzena Okła-Drewnowicz. – Musimy wiedzieć, że polityka senioralna to nie jest prosty transfer środków finansowych, jak kojarzyła się do tej pory. Potrzebna jest zmiana świadomości. O polityce senioralnej musimy mówić, że jest to kwestia aktywności, profilaktyki, opieki, solidarności pokoleń i wspólnego wyzwania. Z takim podejściem będziemy inaczej widzieli ją w poszczególnych grupach wiekowych – podsumowała.
Tekst: Marta Jakubiak