Choć ustawa o zawodzie psychologa i samorządzie psychologów weszła w życie 10 lat temu wciąż nie jest stosowana. Tymczasem nieprofesjonalne wykonywanie usług psychologicznych może stanowić zagrożenie dla dziecka. „Trudno jednak kontrolować te usługi skoro brak regulacji związanych z wykonywaniem zawodu psychologa” – zwraca uwagę Rzecznik Praw Dziecka Marek Michalak.
9 lipca 2018 r. w Biurze Rzecznika Praw Dziecka odbyło się spotkanie Rzecznika Praw Dziecka Marka Michalaka z przewodniczącym Ogólnopolskiego Związku Zawodowego Psychologów Sławomirem Makowskim. W spotkaniu uczestniczyli także pracownicy Biura Rzecznika Praw Dziecka i członkowie Zarządu Krajowego OZZP.
Tematem spotkania była wciąż nieaktywna ustawa o zawodzie psychologa i samorządzie zawodowym psychologów w kontekście zapaści w opiece psychiatryczno-psychologicznej nad dziećmi i młodzieżą w Polsce.
Dyskutowano o korzyściach płynących z podjęcia prac nad nową ustawą o zawodzie psychologa, które zostały wstrzymane w 2016 r. w Ministerstwie Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z uwagi na przewidziany w przepisach dyrektywy 2005/36/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 7 września 2005 r. w sprawie uznawania kwalifikacji zawodowych (Dz. Urz. UE L 255 s. 22, z późn.zm.), zmienionej przez dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/55/UE z dnia 20 listopada 2013 r. (Dz.Urz. UE L 354, s. 132) – przegląd zawodów regulowanych w państwach członkowskich UE, w tym zawodu psychologa. Po jego zakończeniu Komisja Europejska stwierdziła, że konieczne jest wprowadzenie dyrektywy stanowiącej ogólnounijny mechanizm analizy proporcjonalności – który będzie stosowany przez wszystkie państwa członkowskie w podobny sposób – w celu zwiększenia jasności stosowanych kryteriów regulowania zawodów. Prace legislacyjne nad tym dokumentem nie zostały jeszcze zakończone.
Brak jasnego uregulowania zawodu psychologa co rodzi wiele problemów, w szczególności dla organizatorów opieki psychologicznej nad dziećmi i młodzieżą w naszym kraju.
Wobec wzrostu zapotrzebowania na usługi psychologiczne dla najmłodszych i wraz z obserwowanym od lat zwiększeniem liczby osób z wykształceniem psychologicznym w Polsce niezbędne są regulacje i działania na rzecz określenia standardów psychologicznych w opiece nad dziećmi i młodzieżą. Podstawą jest rozstrzygnięcie dalszych losów ustawy o zawodzie psychologa i samorządzie zawodowym psychologów, która m.in. daje odbiorcy usług psychologicznych i pracodawcy możliwość zweryfikowania, czy dana osoba posiada prawo wykonywania zawodu. Jest to szczególnie istotne w wypadku pomocy udzielanej dzieciom – dla nich skutki działań wykonywanych przez osobę bez należytego wykształcenia mogą być drastyczne.
Jakość świadczonych usług psychologicznych powinna być na bieżąco weryfikowana. Powinien też istnieć organ, do którego będzie można zwrócić się z zażaleniem na niewłaściwie wykonaną usługę psychologiczną (odpowiedzialność zawodowa psychologa) oraz który będzie sprawował nadzór nad wykonywaniem tego zawodu.
Do wzrostu jakości usług powinien przyczynić się systematycznego kształcenia zawodowego – wyeliminuje to możliwość zdobycia określonych uprawnień i bazowanie na tym przez lata.
Wprowadzenie w życie przepisów ustawy o zawodzie psychologa i samorządzie zawodowym psychologów zapewni to, że usługi psychologiczne będzie świadczył wykształcony psycholog, którego praca będzie monitorowana w zakresie jej wykonywania zgodnie ze standardami, co jest gwarantem bezpieczeństwa dla odbiorców. Dlatego warto jak najszybciej wznowić pracę nad tym aktem prawnym, mimo że powód ich zablokowania jest nadal aktualny.
OZZP podczas spotkania przedstawił także postulat aby, równolegle do prac nad ustawą o zawodzie psychologa poszczególne resorty – zdrowia, oświaty, pracy i polityki społecznej, sprawiedliwości i obrony narodowej – powinny przeprowadzić analizę zasobów aktualnej kadry psychologicznej (pod kątem wykształcenia i przygotowania zawodowego) i dopiero na tej podstawie wypracować aktualne wymogi zatrudniania specjalistów świadczących pomoc dzieciom i młodzieży, a także organizować formy dokształcania zawodowego.