NOWOŚĆ!Już dziś zapisz się, aby otrzymywać nasz newsletter! Zapisz się 

Kongres

Wpływ czynników środowiskowych na udar mózgu

Już Hipokrates (460–370 r. p.n.e.) w „Traktacie o wodzie, powietrzu i miejscach” pisał, że czynniki środowiskowe odgrywają bardzo ważną rolę w powstawaniu wielu chorób. Uważał, że zdrowie wymaga stanu równowagi między wpływami środowiska, sposobem życia oraz różnymi elementami ludzkiej natury.

Środowisko, według definicji Alberta Einsteina, to „wszystko co nie jest naszym organizmem”. Do przyczyn udarów mózgu należą niewłaściwe odżywianie, palenie papierosów, alkohol (zwłaszcza w nadmiarze), ale jego ryzyko zwiększają również: zanieczyszczenie środowiska, niski poziom socjoekonomiczny, niekorzystne warunki socjopsychologiczne, jak np. stres, nieprzyjemne interakcje międzyludzkie.

Ryzyko udaru zwiększa się u osób narażonych na długotrwały hałas – ryzyko względne (HR) zwiększa się o 27% na 10 dB hałasu dla osób powyżej 65. roku życia. Wiele badań wykazało, że u osób mieszkających przy dużych lotniskach obserwuje się znaczny wzrost ryzyka udaru mózgu i chorób układu krążenia. Badanie, którym objęto sześć milionów osób, potwierdziło statystycznie istotny związek między narażeniem na hałas samolotów a ryzykiem hospitalizacji z powodu chorób sercowo-naczyniowych.

Hałas powoduje zakłócenie snu, zaburzenia dysautonomiczne i wzrost stresu oksydacyjnego, które przyczyniają się do zaburzeń w obrębie śródbłonka naczyniowego i wzrostu nadciśnienia tętniczego. Ponadto hałas uwalnia hormon stresu – kortyzol.

Wpływ na występowanie udaru mózgu u ludzi z nizin ma znaczna wysokość nad poziomem morza. Na wysokości powyżej 3000 m n.p.m. hazard ratio (HR) udaru mózgu dla mieszkańców nizin wzrasta dziesięciokrotnie. Głównymi czynnikami ryzyka w warunkach wysokogórskich są: policytemia, wzrost hematokrytu i lepkości krwi, wzrost ciśnienia krwi oraz przyspieszenie akcji serca. Może również dochodzić do samoistnego zapalenia naczyń oraz do zakrzepicy. W celu prewencji udaru konieczna jest stopniowa adaptacja (aklimatyzacja) do dużych wysokości.

Kolejnym czynnikiem środowiskowym godnym uwagi w aspekcie udaru mózgu jest lot samolotem. U osób predysponowanych lot może przyczynić się do powstania rozwarstwienia tętnicy domózgowej poprzez oddzielanie się warstw ściany naczynia i uszkodzenie błony wewnętrznej ściany naczynia lub na skutek pęknięcia vasa vasorum i powstania krwiaka śródściennego. Dochodzi wówczas do zwężenia światła naczynia i uwolnienia czynników trombogennych. Na szczęście podczas lotu samolotem rzadko dochodzi do udaru mózgu (jeden udar na 35 tys. lotów, jeden udar na milion pasażerów). 70% z tych udarów występuje u osób ze zwężoną tętnicą szyjną wewnętrzną.

Czynnikami środowiskowymi, na które należy zwracać uwagę jako na potencjalne czynniki ryzyka udaru, są ciężkie infekcje, zwłaszcza zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu lub stan septyczny. O tym czynniku nie można zapominać u osób młodych z tzw. kryptogennym udarem.

Czynnikiem środowiskowym zwiększającym ryzyko udaru mózgu są fluktuacje temperatury, które szczególnie są istotne u pacjentów z migotaniem przedsionków.

Zjawiskiem, o którym nie pamięta się w praktyce codziennej, są burze geomagnetyczne zwiększające ryzyko udaru mózgu u osób < 65. roku życia.

Hipokrates podkreślał, „by leczyć ciało ludzkie, konieczna jest wiedza o całości zjawisk”. Jednakże mimo różnorodnych zjawisk, które przyczyniają się do wystąpienia udaru mózgu, nadal najważniejsze pozostają: kontrolowanie i leczenie nadciśnienia tętniczego, poszukiwanie u pacjenta migotania przedsionków, a przy wykryciu tego zaburzenia – właściwe jego leczenie z zastosowaniem leczenia przeciwkrzepliwego, utrzymywanie prawidłowej masy ciała, niepalenie papierosów, nienadużywanie alkoholu, systematyczna aktywność fizyczna.

Tekst: dr hab. Małgorzata Wiszniewska, prof. ANS

***
Temat ten autorka przedstawiła podczas 5. Kongresu „Zdrowie Polaków” w Panelu Komitetu Nauk Neurologicznych PAN zatytułowanym „Środowisko a choroby neurologiczne” (moderatorzy: prof. Urszula Fiszer, prof. Tomasz Trojanowski; uczestnicy: prof. Maria Barcikowska, prof. Andrzej Maciejczak, dr hab. Małgorzata Wiszniewska, prof. ANS)

Link do nagrania: Środowisko a choroby neurologiczne
https://www.youtube.com/watch?v=na3hHD2n1VM&t=14890s

Powiązane artykuły
Kongres

Nowoczesna chirurgia wewnątrznaczyniowa – zagrożenia związane z metodą

Nowoczesna chirurgia naczyniowa coraz częściej posługuje się małoinwazyjnymi technikami wewnątrznaczyniowymi. Ogromny postęp techniczny i technologiczny, jaki dokonał się w ciągu ostatnich 20…
Kongres

Zdrowy człowiek w dobie zmian klimatu

Zmiany klimatu wpływają na wiele aspektów życia człowieka. Jednym z kluczowych obszarów jest jego zdrowie. W zmieniającym się klimacie zagrożenia dla człowieka…
Kongres

Wpływ czynników środowiskowych na rozwój zespołów otępiennych

Choroba Alzheimera, która jest najczęściej rozpoznawaną przyczyną otępienia, jest także najczęściej występującą chorobą cywilizacyjną we współczesnym świecie. Tekst: prof. Maria Barcikowska Liczba…
Zapisz się, aby otrzymywać nasz newsletter

    Dodaj komentarz

    Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *