Mięśniaki macicy: co to takiego?

Mięśniaki macicy (nazywane też włókniakami macicy) to rodzaj łagodnego, monoklonalnego nowotworu. Powstają z tkanki mięśniowej macicy, wskutek nadmiernego namnażania się komórek mięśniowych w określonym regionie tego narządu. Mogą występować pojedynczo lub w grupie.

Mięśniaki występują u 20-77 proc. kobiet (w zależności od grupy wiekowej), co czyni je zdecydowanie najczęstszymi niezłośliwymi rozrostami nowotworowymi narządu rodnego. Najczęściej pojawiają się między 35 a 45 rokiem życia.

„Etiopatogeneza mięśniaków macicy nie jest do końca wyjaśniona, wiadomo jednak, że istotną rolę w ich powstawaniu odgrywają estrogeny oraz progesteron. Wiadomo też, że czynnikami sprzyjającymi ich powstaniu są: zaburzenia metaboliczne i hormonalne (zwiększona produkcja lub nadmierna wrażliwość tkanek na estrogeny), nieprawidłowa dieta, otyłość (u kobiet ważących ponad 70 kg ryzyko powstania mięśniaków jest 3 razy większe niż u kobiet o masie ciała 50 lub mniej kg), mniej stres i predyspozycje genetyczne (ryzyko powstanie mięśniaków jest 3-krotnie wyższe u kobiet, których krewne w pierwszej linii miały stwierdzone mięśniaki macicy)” – mówi prof. dr hab. med. Stanisław Radowicki, konsultant krajowy w dziedzinie położnictwa i ginekologii.

„Ponieważ wciąż nie znamy przyczyny powstawania mięśniaków, zawsze  musimy liczyć z tym, że będą one powracały. Podejrzewamy, że w niewielkim odsetku przypadków mają one podłoże genetyczne. Wiemy tyle, że mięśniak powstaje wtedy, gdy z jednej strony jest zbyt dużo hormonów, a drugiej dużo receptorów, których gęstość (w stosunku do ilości tkanki) jest większa niż u innych kobiet” – dodaje prof. dr hab. med. Grzegorz Jakiel, kierownik I Kliniki Położnictwa i Ginekologii Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego w Warszawie.

Częściej mięśniaki występują u kobiet, które nie rodziły dzieci, z drugiej jednak strony – ciąża przyspiesza wzrost mięśniaków, jeśli pojawiły się one już w okresie przed ciążą. W zależności od umiejscowienia w macicy wyróżniamy m.in. mięśniaki szyjkowe, podśluzówkowe, śródścienne, podsurowicze i podsurowicze-uszypułowane.

U 50 proc. pacjentek z mięśniakami macicy nie dają one żadnych objawów klinicznych. U pozostałych objawiają się obfitymi, przedłużającymi się krwawieniami miesiączkowymi, krwawieniami międzymiesięczkowymi, bólami w okolicy miednicy mniejszej i dolnej części pleców, powiększeniem obwodu brzucha, niekiedy dolegliwościami podczas współżycia seksualnego, częstym oddawaniem moczu i zaparciami (gdy mięśniak uciska na pęcherz moczowy lub odbytnicę).

„Co bardzo istotne, zarówno objawowe, jak i bezobjawowe mięśniaki macicy mogą być przyczyną niepłodności, a gdy uda się zajść w ciążę, to mogą istotnie zaburzać jej przebieg. Mięśniaki mogą być przyczyną poronień, krwawień w pierwszym trymestrze ciąży, przedwczesnego pęknięcia błon płodowych, odklejenia łożyska, wewnątrzmacicznego zahamowania wzrostu płodu, czy przedłużonego porodu” – mówi prof. Radowicki.

Od 0,5 do 3 proc. mięśniaków macicy przekształca się w mięsaki, będące agresywnym nowotworem złośliwym.

„Sposób leczenia mięśniaków zależy od tego czy są objawowe, czy nie, od planów prokreacyjnych pacjentki oraz od ich umiejscowienia w macicy” – wyjaśnia prof. Stanisław Radowicki.