Infekcję rotawirusową przechodzi prawie każde dziecko do 5 r.ż. Dlatego Światowa Organizacja Zdrowia apeluje, żeby szczepienia przeciwko rotawirusom, były włączone do programów szczepień ochronnych, bowiem są jedyną skuteczną ochroną przed wirusem.
Rotawirusy stanowią zagrożenie dla zdrowia i życia. Szczególnie niebezpieczne są dla małych dzieci. Działają podstępnie – rozprzestrzeniają się bardzo szybko i dają objawy dopiero po kilku dniach. Silne bóle brzucha, ciągłe wymioty i biegunki prowadzą do wyniszczenia organizmu i niejednokrotnie wymagają hospitalizacji. Pobyt w szpitalu to traumatyczne doświadczenie nie tylko dla małego pacjenta, ale także dla jego rodziców, którzy są bezsilni wobec cierpienia dziecka.
W Polsce zapadalność na rotawirusy jest wysoka. Rocznie dochodzi do 172 tys. przypadków zachorowań. 20-30 tys. dzieci rocznie trafia do szpitala z powodu odwodnienia, do którego łatwo może dojść w wyniku infekcji rotawirusowej. Wobec danych o częstości zachorowań i hospitalizacji wprowadzenie szczepień przeciwko rotawirusom do obowiązkowego Programu Szczepień Ochronnych (PSO) jest jednym z priorytetów. Pediatryczny Zespół Ekspertów ds. Programu Szczepień Ochronnych (PZEdsPSO) proponuje taką zmianę do końca 2022 r.
5 czerwca 2018 Rada Sanitarno-Epidemiologiczna, będąca ciałem doradczym przy GiS, złożonym z autorytetów m.in. w dziedzinie neonatologii, pediatrii i epidemiologii, opracowała rekomendacje dotyczące zmian w Programie Szczepień Ochronnych na 2019 rok. Wprowadzenie bezpłatnych, obowiązkowych szczepień przeciwko rotawirusom znalazło się wśród ważnych priorytetów, wskazanych przez Radę.
Korzyści ze szczepień
Rotawirusy są jedną z głównych przyczyn chorób infekcyjnych przewodu pokarmowego u dzieci i niosą za sobą szereg konsekwencji zdrowotnych, socjalnych i finansowych. Największym zagrożeniem wynikającym z infekcji rotawirusowej jest odwodnienie – szczególnie niebezpieczne dla niemowląt i jest częstą przyczyną hospitalizacji. Obecność dziecka w szpitalu wiąże się z ogromnym stresem zarówno dla niego, jak i rodziców, którzy angażują się w opiekę przez całą dobę. Co więcej – mały pacjent z infekcją rotawirusową naraża cały oddział na chorobę.
Wysoki odsetek dzieci zaszczepionych przeciwko rotawirusom zredukuje liczbę hospitalizacji o 72%.
Korzyści wynikające z wprowadzenia obowiązkowych szczepień przeciwko rotawirusom dotyczą nie tylko dzieci i ich rodziny, ale również polskiej gospodarki. Tak duża liczba przypadków generuje ogromne koszty związane z hospitalizacją czy nieobecnością rodziców w pracy. Doba hospitalizacji kosztuje ok. 300-500 zł. Dzieci odwodnione w wyniku infekcji rotawirusowej wymagają ok. tygodniowej hospitalizacji – w skali roku koszty bezpośrednie z budżetu państwa sięgają 50-130 mln zł. Tymczasem roczny koszt szczepień przeciwko rotawirusom wyniósłby ok. 80 mln zł przy 95% poziomie zaszczepionych. Już w drugim roku po wdrożeniu obowiązkowych szczepień przeciwko rotawirusom zauważalne byłyby znaczne oszczędności wynikające ze spadku liczby wizyt ambulatoryjnych i hospitalizacji… W Polsce są zarejestrowane 2 szczepionki doustne przeciwko rotawirusom. Szczepienia przeciw rotawirusom są jedyną skuteczną metodą zapobiegania chorobie i hospitalizacji z powodu zakażenia rotawirusem. Są zalecane dzieciom od 6 tygodnia życia.
Rotawirusy najniebezpieczniejsze dla dzieci
Z danych NIZP-PZH wynika, że rotawirusem może zakazić się każdy, 90% przypadków dotyczy dzieci w wieku 0-4 lat.Do zakażenia wirusem dochodzi najczęściej drogą pokarmową. Ze względu na dużą odporność wirusa na środki dezynfekujące łatwo je przenieść i się nimi zakazić. Na rękach mogą przetrwać do 4 godzin, na zabawkach do 10 dni.
– Dzieci poniżej 5 roku życia są w grupie zwiększonego ryzyka ze względu na niewykształconą jeszcze odporność śluzówkową, dlatego przebieg infekcji rotawirusowej jest tak gwałtowny. Szczepienia chronią dziecko, póki nie nabędzie odporności własnej. Zakażenie rotawirusem ma ostry, nagły przebieg. Dziecko odczuwa silne bóle brzucha, ma gorączkę, wymiotuje. Może w krótkim czasie dojść do odwodnienia, a to zagraża życiu dziecka – mówi prof. dr hab. n. med. Teresa Jackowska, konsultant krajowy ds. pediatrii oraz członek PZEdsPSO.
Biegunka i wymioty powodują odwodnienie i dzieci wymagają hospitalizacji oraz dożylnego wlewu płynów i elektrolitów. Następstwem odwodnienia może być ostra niewydolność nerek, zaburzenie gospodorki wodno-elektrolitowej i w konsekwencji zagrożenie życia. Najczęściej powikłania po zakażeniu rotawirusami występują u dzieci chorych przewlekle, z wadą serca, płuc i chorobami nerek, u dzieci z upośledzoną odpornością (np. chorobami krwi), z cukrzycą typu 1 oraz wcześniaków.
Przykład Finlandii
W Finlandii w 2009 r. wprowadzono szczepienia przeciwko rotawirusom do kalendarza szczepień obowiązkowych. Dzięki temu niemal całkowicie zostały wyeliminowane przypadki ciężkich zachorowań u dzieci poniżej 5 r.ż., które wymagałyby hospitalizacji wskutek infekcji spowodowanej rotawirusami. W sumie liczba hospitalizacji zmniejszyła się o 93%. Instytut badań THL podał, że przed wprowadzeniem programu rocznie ponad 11 tys. dzieci w wieku poniżej 5 r.ż. wymagało pomocy lekarskiej. Wydatki na szczepionki zwróciły się dwukrotnie poprzez obniżenie kosztów hospitalizacji. Ponadto szczepionka znacznie obniżyła koszty podstawowej opieki zdrowotnej i wydatków rodzinnych.