W Międzynarodowy Dzień Osób Starszych pytamy ekspertów co zrobić, aby zdrowie trwało jak najdłużej?
Jakie elementy powinna zawierać profilaktyka w starszym wieku?
Prof. Robert Olszewski, kierownik Zakładu Gerontologii, Zdrowia Publicznego i Dydaktyki w Narodowym Instytucie Geriatrii Reumatologii i Rehabilitacji:
Profilaktyka osób w starszym wieku powinna obejmować m.in. aktywność fizyczną, odpowiednie odżywienie, kontrole ciśnienia tętniczego i chorób przewlekłych. Ważnym, choć oczywiście nie jedynym, działaniem profilaktycznym dla seniora powinny być szczepienia ochronne. Co roku należy powtarzać szczepienie przeciwko grypie, ale nie wolno zapominać również o szczepieniach przeciwko pneumokokom, tężcowi, błonicy, krztuścowi, WZW A i B oraz ospie wietrznej.
Bardzo dużo szczepień !
Prof. Robert Olszewski: Szczepienia ważne są dla nas w każdym wieku i nie powinniśmy o nich zapominać po skończeniu szkoły. Tężec, na przykład, to choroba, którą zagrożony jest każdy działkowiec, a przecież wielu seniorów ceni sobie właśnie taki sposób spędzania wolnego czasu. Półpasiec i grypa są groźnymi chorobami wirusowymi, dla seniora powikłania mogą być poważne: zapalenie płuc, zapalenie opon mózgowo- rdzeniowych, czy też mięśnia sercowego. Zachorowanie na WZW A, czyli tzw. żółtaczkę pokarmową lub WZW B może zakończyć się wielotygodniowym pobytem w szpitalu oraz trwałym upośledzeniem nie tylko funkcji wątroby ale również powikłaniami układowymi.
I do tego szczepienie przeciwko grypie co roku …
Magdalena Jabłońska specjalistą Zdrowia Publicznego z Narodowego Instytutu Geriatrii Reumatologii i Rehabilitacji: Szczepienie przeciwko grypie zalecane jest wszystkim, ale szczególnie osobom z rozpoznaną chorobą układu sercowo- naczyniowego, w tym u pacjentów z chorobą wieńcową, zwłaszcza po przebytym zawale serca lub przewlekłą niewydolnością serca i osobom w stanach obniżonej odporności. Ze wskazań epidemiologicznych nie powinni o nim zapominać również ci, którzy mają bliski kontakt z dziećmi w wieku poniżej 6 miesiąca życia oraz z osobami w wieku podeszłym lub przewlekle chorymi, czyli również członkowie rodzin, w których są dzieci i seniorzy. To szczepienie zalecane również pracownikom służby zdrowia oraz pensjonariuszom domów opieki czy innych placówek zapewniających całodobową opiekę.
Dlaczego grypa jest groźna dla osób starszych?
Prof. Robert Olszewski: Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) ocenia, że rocznie na grypę zapada około 3-5 milionów mieszkańców kuli ziemskiej i jest ona przyczyną 250-500 tyś zgonów rocznie. Wielu z tych zgonów można by najprawdopodobniej zapobiec, gdyby te osoby się zaszczepiły. W Polsce, w porównaniu z krajami Europy Zachodniej, gdzie szczepi się 70-80 % seniorów, nadal niewiele osób korzysta z tej ochrony. W całym kraju zaszczepiło się w zeszłym sezonie mniej niż 4% populacji. Ryzyko powikłań grypy jest najwyższe w grupie osób starszych, ale również małych dzieci, osób z chorobami przewlekłymi oraz kobiet w ciąży. W grupie osób starszych oraz osób z innych grup ryzyka, do których zaliczamy osoby z chorobami nerek, osoby z cukrzycą, osoby z obniżoną odpornością, ponad 90% wszystkich zgonów związanych jest z zapalenie płuc oraz grypą. I właśnie zapalenie płuc jest najczęstszym powikłaniem pogrypowym spowodowanym również wtórnym zakażeniem bakteryjnym. Do innych poważnych powikłań w wyniku grypy można zaliczyć: zaostrzenie chorób przewlekłych, zapalenia mięśnia serca oraz zapalenie osierdzia, zapalenie mózgu i opon mózgowych. Początek jesieni to najlepszy czas, aby zaszczepić się przeciwko grypie.
Czasem słyszy się, że ktoś się zaszczepił, a zachorował. Po co więc się szczepić?
Prof. Robert Olszewski: Szczepionka nie może spowodować wywołania infekcji, to że ktoś w wyniku jej podania zachoruje na grypę nie jest prawdą. W szczepieniu przeciwko grypie ważne jest to, że chroni ona nas przed poważnymi powikłaniami choroby. Wspomniane 40 tysięcy osób, które co roku umierają z powodu powikłań po grypie, mogłoby najprawdopodobniej żyć dalej, gdyby się zaszczepiło. I nawet jeśli by zachorowali, to choroba miałaby znacznie łagodniejszy przebieg i nie skończyłaby się tragicznie. Szczepimy się więc, aby żyć, a sama jednostkowa odporność zależy od wielu czynników, że wymienię tylko czynniki genetyczne oraz choroby przewlekłe.
A kiedy senior nie może się zaszczepić?
Magdalena Jabłońska: O podaniu szczepionki każdorazowo decyduje lekarz, na podstawie przeprowadzonej kwalifikacji. Podczas wizyty zbiera on wywiad dotyczący ewentualnych przeciwskazań przed zaszczepieniem jednocześnie informując o zalecanych szczepieniach oraz o możliwościach wystąpienia niepożądanych odczynów poszczepiennych. I jeśli okaże się, a jest to sytuacja bardzo rzadka, że senior nie może się zaszczepić, to jego najbliżsi mogą go chronić przed groźnymi chorobami, na przykład właśnie przed grypą.
Jak?
Magdalena Jabłońska: Dzięki zjawisku tak zwanej odporności zbiorowiskowej. Pojęcia to powstało w wyniku obserwacji, że obecność w populacji osób uodpornionych przeciwko danej chorobie zmniejsza prawdopodobieństwo zachorowania na tę chorobę również osób nieuodpornionych. Procentowy wskaźnik osób uodpornionych poprzez szczepienie ma różną wartość zależną od choroby, np. dla odry wynosi 95%, dla krztuśca szacowany jest na 92-94% dla błonicy i różyczki na 83-86%, świnki na 75-86%, oznacza to że tyle osób musi być odpornych na daną chorobę, żeby nie doszło do zakażeń na większą skalę. Dzięki zjawisku odporności zbiorowej szczepienie chroni nie tylko osobę zaszczepioną, lecz również osoby które nie mogą być zaszczepione przez wzgląd na przeciwskazania. Innymi słowy: szczepiąc siebie, chronimy nie tyko nas samych, ale naszą rodzinę, w tym seniorów, o czym należy pamiętać cały rok, nie tylko podczas Międzynarodowego Dnia Osób Starszych.
Rozmowa ukazała się na portalu www.zaszczepsiewiedza.pl