„Zdrowe życie zaczyna się od śniadania” – tak brzmi hasło obchodów tegorocznego Światowego Dnia Cukrzycy w Polsce, którego celem zwrócenie uwagi na globalny wymiar cukrzycy oraz promowanie działań profilaktycznych prowadzących do zahamowania tej epidemii.
Prof. Maciej Małecki: Cukrzyca to choroba, która rozwija się podstępnie, nie dając na początku jakichkolwiek objawów. fot. Archiwum
Choroba, która rozwija się podstępnie
Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) uznaje cukrzycę za chorobę społeczną. Według Międzynarodowej Federacji Diabetologicznej (IDF) na świecie chorują na nią ponad 382 miliony, a do 2035 roku mogą się z nią zmagać 592 miliony osób, co oznacza, że jedna na dziesięć osób będzie miała cukrzycę. W Polsce na cukrzycę oficjalnie choruje około 3 milionów ludzi. Jednak zdaniem lekarzy precyzyjnej liczby nie znamy, ponieważ cukrzyca przez wiele lat może nie dawać żadnych objawów, więc część chorych po prostu o swojej chorobie nie wie.
Z cukrzycą związane są groźne powikłania. Nieleczona uszkadza wiele narządów i ich funkcji (jest główną przyczyną skrajnej niewydolności nerek, utraty wzroku wśród dorosłych, amputacji kończyn dolnych z powodów niezależnych od urazów, zaburzeń erekcji), a w konsekwencji może prowadzić do śmierci.
Jak zatrzymać epidemię?
Współczesna cywilizacja sprzyja cukrzycy, bo postęp zmienił naturalne przyzwyczajenia człowieka. Kiedyś zdobycie pożywienia łączyło się ze sporym wysiłkiem fizycznym, a człowiek miał wykształconą zdolność gromadzenia w organizmie tłuszczów „na zapas”. Umożliwiało mu to przeżycie między „upolowanymi” posiłkami. Organizm współczesnego człowieka gromadzi zapasy energii i na ogół nie znajduje okazji do spalenia nadmiaru energii z pożywienia. Brak aktywności fizycznej sprzyja wystąpieniu otyłości, będącej jednym z czynników pojawienia się cukrzycy.
Diabetolodzy podkreślają, że zarówno w profilaktyce choroby jak i już w samej cukrzycy kluczowe jest połączenie trzech elementów: diety, aktywności fizycznej i odpowiednio prowadzonej terapii.
„Cukrzyca to choroba, która rozwija się podstępnie, nie dając na początku jakichkolwiek objawów. W Europie choruje na nią ponad 50 milionów osób a w Polsce prawie 3 miliony. Są to olbrzymie liczby, które przekładają się na realne problemy. Pacjenci wymagają opieki medycznej i stworzenia ram organizacyjnych dla tej opieki. Ponadto są to osoby, które mają czasami zmniejszoną produktywność, często dotknięte są inwalidztwem i pozostają na utrzymaniu państwa oraz przedwcześnie umierają” – podkreśla prof. Maciej Małecki, prezes Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego.
Połączenie aktywności fizycznej np. przez systematyczne wykonywanie 10 tysięcy kroków dziennie zalecanych przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) oraz właściwie zbilansowaną dietę ułatwia kontrolowanie cukrzycy typu 1 i może zapobiec aż w 70 proc. wystąpieniu cukrzycy typu 2. Natomiast u osób z już zdiagnozowaną chorobą indywidualnie dobrana terapia, dieta i wysiłek fizyczny pomagają zachować pacjentom wysoką jakość życia.
Śniadanie chroni przed nadwagą
Śniadanie to pierwszy z pięciu posiłków codziennej prawidłowej diety. Do codziennego jedzenia śniadania przyznaje się większość badanych Polaków, którzy zgodnie deklarują, że jest ono najważniejszym posiłkiem dnia, a zbilansowana dieta oraz aktywność fizyczna to recepta na dobre zdrowie. Rzeczywiście zaraz po przebudzeniu organizm człowieka domaga się energii. Kiedy jej nie dostaje szybko spada glukoza we krwi, pojawia się zmęczenie i problemy z koncentracją. Polacy są świadomi, że brak śniadania powoduje, że mamy większy apetyt w drugiej części dnia oraz wieczorem: im później jemy, tym większa szansa, że niespożytkowana energia zamieni się w tłuszcz, a następnie w dodatkowe kilogramy, sprzyjające pojawieniu się cukrzycy. Pierwszy poranny posiłek przekłada się na właściwą kontrolę głodu w ciągu całego dnia i wpływa na stabilizację glukozy.
„Śniadanie, dla każdego z nas to najważniejszy posiłek w ciągu dnia. Jest on tym bardziej ważny dla osoby z cukrzycą, ponieważ stosowana przez pacjentów terapia może spowodować obniżenie poziomu cukru we krwi, jeżeli pierwszy posiłek nie będzie zjedzony. Może wtedy wystąpić hipoglikemia – zbyt niski cukier we krwi, powodując osłabienie, zmęczenie, nadmierną senność. Jej gwałtowny spadek może przyczynić się do poważnych zmian w organizmie. Dlatego też nie wychodźmy z domu bez śniadania” – apeluje Alicja Szewczyk, przewodnicząca Polskiej Federacji Edukacji w Diabetologii.