Jak podają eksperci, powołując się na analizy przeprowadzone przez NFZ, co roku liczba osób żyjących z HIV i objętych opieką specjalistyczną w Polsce wzrasta stale o 7%, a prawie 80% nowo zarejestrowanych pacjentów to mężczyźni. 1 grudnia obchodzony jest Światowy Dzień AIDS. Sprawdzamy, jak wygląda sytuacja chorych i dane epidemiologiczne.
30 listopada ukazał się Raport „NFZ o zdrowiu – HIV/AIDS”, który przedstawia dane na temat zdiagnozowanych zakażeń HIV na świecie, w Europie i Polsce oraz o sytuacji pacjentów z rozpoznaniem HIV w Polsce na podstawie danych NFZ: w jaki sposób została zdefiniowana osoba, która choruje na tę jednostkę chorobową, jak kształtuje się struktura wieku i płci chorych, jakie zmiany w strukturze wiekowej nastąpiły w ostatnich latach, jakie są główne drogi transmisji choroby, jaka jest liczba nowych rozpoznań, jaka jest liczba zgonów osób, u których rozpoznano zakażenie HIV oraz jak kształtuje się przeżywalność od diagnozy.
Znamy też dane z badania Positive Perspectives, Wave 2, według których żaden z polskich respondentów nie czuł się komfortowo, informując o HIV. Zdecydowanie inaczej jest w Europie Zachodniej, gdzie w niektórych krajach brak problemów w tym zakresie deklarowało nawet do 56% pacjentów. W Polsce aż 22% osób żyjących z HIV nie chciało ujawnić informacji o zakażeniu z obawy przed ryzykiem przemocy fizycznej.
– Mam poczucie, że przestaliśmy rozmawiać o HIV w społeczeństwie. Był to bardzo ważny temat pod koniec zeszłego stulecia, a obecnie zszedł na dalszy plan. Pokolenia się natomiast zmieniają. Ludzie nie pamiętają tego, o czym rozmawialiśmy 20 lat temu, co skutkuje coraz niższą świadomością społeczną w zakresie chociażby dróg zakażenia HIV, możliwości leczenia i życia z wirusem. Aby edukacja była skuteczna, musi trwać nieustannie. O ile prowadzimy projekty edukacyjne cały czas, o tyle marzy mi się wniesienie tego tematu ponownie do debaty publicznej – dla dobra i bezpieczeństwa nas wszystkich – mówi dr n. społ. Magdalena Ankiersztejn-Bartczak, prezes zarządu Fundacji Edukacji Społecznej.
Jak twierdzą eksperci, wiedza jest najlepszą bronią w walce ze strachem, mitami i stereotypami. Aż 76% badanych nie ujawnia swojego statusu serologicznego, ponieważ obawia się gorszego traktowania, a 52% boi się utraty pracy. Tymczasem osób żyjących z HIV jest coraz więcej. – Według analizy przeprowadzonej przez NFZ, co roku liczba osób żyjących z HIV i objętych opieką specjalistyczną w Polsce wzrasta systematycznie o 7%. W ostatnich latach prawie 80% nowo zarejestrowanych pacjentów to mężczyźni – mówi prof. Justyna Kowalska z Kliniki Chorób Zakaźnych dla Dorosłych Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego.
Wśród osób, które zmarły z powodu HIV, co piąta nie przeżyła pół roku od rozpoznania. Oznacza to, że wykrycie choroby nastąpiło w skrajnie późnym jej stadium. Testowanie w kierunku HIV to nadal rzadkość. – Badania przeprowadzone w tym roku podczas akcji HIV_week@WUM na Warszawskim Uniwersytecie Medycznym pokazały, że tylko co piąty student tej uczelni wykonał kiedykolwiek test na HIV. Jednocześnie studenci wykazują postawy wspierające osoby żyjące z HIV i właściwie rozumieją wskazania do badania w tym kierunku – komentuje prof. Justyna Kowalska.
Drogi zakażenia
Jedyną drogą, za pomocą której wirus HIV może dostać się do organizmu człowieka, są płyny ustrojowe. Zalicza się do nich krew, spermę, preejakulat, mleko matki, wydzielinę z pochwy i szyjki macicy. Oznacza to, że do zakażenia najczęściej dochodzi poprzez niezabezpieczony prezerwatywą kontakt płciowy lub kontakt krwi z krwią na skutek przerwania ciągłości skóry. – Do zakażenia nie może dojść w codziennych warunkach. Osoba seropozytywna może zatem normalnie funkcjonować w społeczeństwie i nie stwarzać zagrożenia – podkreśla dr Ankiersztejn-Bartczak.
Leczenie
Terapia antyretrowirusowa (ARV) pozwalająca kontrolować obecność wirusa HIV w organizmie i daje szansę osobom seropozytywnym na normalne życie, którego długość może być już w tej chwili porównywalna z długością życia osoby niezakażonej. Leczenie wirusa HIV zapobiegło prawie 21 milionom zgonów związanych z AIDS w latach 1996-2022. W Polsce terapia ARV jest dla pacjentów nieodpłatna. – Niestety nadal nie dysponujemy leczeniem, które usunęłoby wirusa HIV z organizmu. Mamy za to wysoko skuteczną terapię antyretrowirusową, niosącą ze sobą coraz mniej skutków ubocznych i coraz wygodniejszą w użyciu dla pacjenta. Dzisiaj w większości przypadków standardem jest przyjmowanie 1 tabletki dziennie, a nawet jest możliwość przejścia na terapię długodziałającą, przyjmowaną raz na dwa miesiące, która pozwala pacjentowi niemal zapomnieć o leczeniu – dodaje prof. Justyna Kowalska.
N=N: niewykrywalność to niezakaźność
Skrót ten jest niezwykle istotny dla każdej osoby żyjącej z HIV, a także jej bliskich. Oznacza on bowiem, że dzięki leczeniu można obniżyć poziom wirusa we krwi do poziomu niewykrywalnego w standardowych badaniach. Taki wynik oznacza, że osoba seropozytywna nie zakazi partnera/partnerki w trakcie stosunku seksualnego. Niewykrywalną wiremię, czyli poziom kopii wirusa we krwi, można osiągnąć jedynie dzięki przyjmowaniu regularnie terapii antywirusowej. Obniża ona ryzyko negatywnych skutków zdrowotnych, podnosi jakość i komfort życia, a także zwiększa perspektywę długoterminowego zdrowia. – W Polsce ponad 95% pacjentów leczonych na HIV osiągnęło niewykrywalny poziom wirusa (N=N). Osiągamy tym samym cel strategii WHO 95-95-95 w obszarze skuteczności leczenia. Pacjent skutecznie leczony to nie tylko osoba zdrowa, ale także funkcjonująca w społeczeństwie, rodzinie i związkach intymnych, tak samo jak osoba żyjąca bez HIV – podsumowuje prof. Justyna Kowalska.
Rozpoznanie zakażenia HIV umożliwia skuteczne leczenie. Pacjenci potrzebują ogromu wsparcia, by przezwyciężyć swoje lęki i niepokoje oraz stawić czoła społecznej stygmatyzacji. Społeczeństwo potrzebuje ciągłej edukacji w zakresie infekcji HIV, by zburzyć stereotypy dotyczące osób żyjących z tą chorobą, a także wzmocnić profilaktykę zakażenia i uniknąć wzrostu zachorowań.
Foto: pixabay.com