Choć nie jest chorobą to jej skutki mogą być groźne dla zdrowia, a nawet życia. Każdego roku powoduje śmierć 11 milionów ludzi[1]. Mowa o sepsie, czyli zespole objawów pojawiających się w odpowiedzi na silne zakażenie organizmu. Grupą szczególnie narażoną na ich wystąpienie są małe dzieci[2]. Kluczem do uniknięcia przykrych i niebezpiecznych konsekwencji jest właściwa profilaktyka, a także szybka reakcja w chwili wystąpienia pierwszych symptomów. Pretekstem do budowania wiedzy na ten temat jest obchodzony 13 września Światowy Dzień Sepsy.
Dolegliwości, które zwykle nie wywołują większego niepokoju, powinny wzbudzić czujność, szczególnie gdy rozwijają się w połączeniu i w błyskawicznym tempie, powodując znaczące pogorszenie samopoczucia. Gorączka z dreszczami i zwiększona potliwość, duszność, przyspieszone bicie serca, wysypka nie znikająca po uciśnięciu skóry czy dezorientacja to objawy ostrzegawcze, tzw. red flags, które mogą wskazywać sepsę. To stan, który zagraża życiu, dlatego tak istotne jest jego wczesne rozpoznanie i wdrożenie odpowiedniego leczenia. Tymczasem dane wskazują, że każdego roku na świecie sepsa dotyka 47-50 milionów ludzi (w Polsce przynajmniej 50 000 osób[3]), przy czym aż 40 procent przypadków stanowią dzieci poniżej 5 roku życia[4]. Aby poprawić te statystyki konieczna jest edukacja na temat sepsy, czemu szczególnie sprzyja zainicjowany w 2012 r. przez Global Sepsis Alliance, Światowy Dzień Sepsy (13 września)[5].
Czym jest sepsa?
Sepsa to nic innego jak efekt zbyt silnej reakcji układu odpornościowego na zakażenie. Za jego rozwój poza szpitalem najczęściej odpowiadają zjadliwe bakterie, m.in. meningokoki, pneumokoki, pałeczki hemofilne typu B oraz paciorkowiec złocisty. W efekcie może dojść do wystąpienia powikłań oraz niewydolności wielonarządowej obejmującej nerki, wątrobę, płuca oraz serce[6], często prowadzących do śmierci pacjenta. Z kolei osobom, które pokonają sepsę, zwykle stale towarzyszą poważne dolegliwości zdrowotne – zarówno fizyczne, jak i psychiczne[7].
– W przypadku dzieci szczególnie częsta jest sepsa wywołana przez meningokoki. Jej pierwsze objawy są niespecyficzne, przypominają zwykłe przeziębienie. Niestety sam przebieg jest niezwykle szybki, przez co, jeśli rodzice i lekarze nie zainterweniują natychmiast, może się to skończyć nawet śmiercią małego pacjenta i to zaledwie w ciągu 24 godzin. Oczywiście nie zawsze kończy się to w taki sposób, często jednak dzieci zmagają się z naprawdę poważnymi powikłaniami, wpływającymi na ich rozwój, a dalej codzienne funkcjonowanie, aż do końca życia. Właśnie dlatego tak ważna jest edukacja i szerzenie tej wiedzy, przede wszystkim wśród rodziców, aby jak najwcześniej włączyli działania profilaktyczne oraz potrafili właściwie zareagować w przypadku wystąpienia objawów, tj. zgłosili się do szpitala – mówi dr n. med. Alicja Karney, pediatra, Fundacja Instytutu Matki i Dziecka.
Jak walczyć z sepsą
W przypadku sepsy meningokokowej najbardziej optymalną metodą jej zapobiegania są szczepienia. W Polsce eksperci w pierwszej kolejności zalecają szczepienia przeciwko typowi B, który odpowiada za największą liczbę zakażeń prowadzących do wystąpienia inwazyjnej choroby meningokokowej, mogącej przebiegać właśnie pod postacią sepsy lub zapalenia opon-mózgowo rdzeniowych[8]. Szczepienie to można rozpocząć już po ukończeniu przez dziecko 2. miesiąca życia, co jest niezwykle istotne, ponieważ szczyt zachorowań na sepsę meningokokową przypada na 1 rok życia[9].
Dodatkowo warto też stosować metody, które mogą zmniejszać możliwość bezpośredniego zakażenia, tj. m.in. dbać o właściwą higienę dłoni[10]. W ten sposób chronimy zarówno siebie, swoje dzieci, jak i najbliższe otoczenie.
[1] https://www.worldsepsisday.org/sepsisfacts
[2] https://www.worldsepsisday.org/sepsis
[3] Kubler A., Adamik B., Ciszewicz-Adamiczka B., Ostrowska E., Severe sepsis in intensive care units in Poland – a point prevalence study in 2012 and 2013, Anaesthesiology Intensive Therapy, 2015, vol. 47, no 4, 315-319
[4] https://www.worldsepsisday.org/sepsisfacts
[5] https://www.global-sepsis-alliance.org/about
[6] http://www.psse.czest.pl/oz/program-meningokoki-sepsa-pytania.pdf
[7] https://www.worldsepsisday.org/sepsisfacts
[8] Siewert B., Stryczyńska-Kazubska J., Wysocki J, Pediatria po Dyplomie, Medical Tribune Polska, czerwiec 2017
[9] http://koroun.nil.gov.pl/wp-content/uploads/2022/04/Inwazyjna-choroba-meningokokowa-IChM-w-Polsce-w-2021-roku-wersja-2.pdf
[10] https://www.worldsepsisday.org/sepsis