Cukrzyca stała się chorobą cywilizacyjną. Choć oczywiście da się z nią żyć, można sobie to życie ułatwić. Ośrodki akademickie, wielkie koncerny, ale i start-upy pracują nad rozwiązaniami, które z jednej strony wspomogą profilaktykę, z drugiej zaś ułatwią czy nawet umożliwią leczenie.
Tylko w Polsce na cukrzycę choruje nawet 3 mln osób, a nawet połowa z nich nie ma o tym pojęcia. Innowacyjne technologie przyczyniają się do poprawienia komfortu życia diabetyków, których liczba rośnie niemalże z dnia na dzień. Mogą też pomóc w szybszym oswojeniu się z cukrzycą i zaakceptowaniu diagnozy.
Oto przegląd najciekawszych rozwiązań, które mogą zrewolucjonizować walkę z cukrzycą.
1. Bioniczna trzustka – innowacyjny organ do zadań specjalnych
Prace nad bioniczną trzustką trwają od niemal dekady. Pomysłodawcą i szefem zespołu pracującego nad sztucznym organem jest warszawski transplantolog prof. Michał Wszoła. Trzustka będąca alternatywą dla przeszczepów od zmarłych dawców oraz zapewniająca mniej inwazyjną ingerencję w ludzkie ciało będzie stworzona na biodrukarce 3D. Dzięki specjalnym biotuszom sztuczna trzustka będzie całkowicie bezpieczna.
Chora trzustka ma bezpośredni wpływ na cukrzycę oraz jej rozwój. Organizm pacjentów cierpiących na cukrzycę typu 1. nie wytwarza insuliny i glukagonu, które u zdrowych osób produkowane są właśnie przez trzustkę. Do tej pory oprócz przeszczepów całego organu od dawców, przeszczepiano tzw. wyspy trzustkowe. Zespół pracujący nad bionicznym organem zrezygnował z elementu produkowania przez narząd soku trzustkowego, a postawił tylko na niezbędne funkcje.
Pierwsze testy działania bionicznej trzustki zostały zrealizowane już parę lat temu. Zespół naukowców wydrukowane wyspy trzustkowe umieścił wówczas pod mikroskopem i obserwował ich wytrzymałość. Obecnie trwa seria badań, która definitywnie potwierdzi skuteczność rozwiązania. Jest wysoce prawdopodobne, że pierwszy przeszczep bionicznej trzustki będzie mógł być przeprowadzony w ciągu najbliższych czterech lat.
2. BIOTTS – bezinwazyjny lek
Wrocławscy naukowcy pracują nad innowacyjnym systemem podawania leków na cukrzycę. Ta metoda umożliwia nieinwazyjne przenikanie leku przez skórę. Do tej pory opracowano jedynie 17 systemów dawkujących leki w postaci plastra, ale żaden z nich nie jest przeznaczony dla cukrzyków. Ogromnym plusem tej metody jest mniejsza ingerencja farmakologiczna w organizm oraz ograniczenie liczby przyjmowanych leków doustnie. Wielką ulgą dla diabetyków w przyszłości może się okazać wyeliminowanie uciążliwych zastrzyków z insuliną.
Tworzony przez Polaków system transdermalny (w postaci nośnika leków zamkniętego w plastrze) ma w zamierzeniu przenosić znacznie większe cząsteczki substancji aktywnej, niż to bywa w przypadku leków podawanych podskórnie lub doustnie, co umożliwi redukcję efektów ubocznych z układu pokarmowego i redukcję częstotliwości przyjmowania leków. Ogromnym plusem pomysłu start-upu Biotts jest ochrona układu pokarmowego pacjentów, którzy na co dzień muszą przyjmować często spore ilości różnego rodzaju leków. Aktualnie zespół naukowców kończy badania przedkliniczne. W roku 2023 planowane jest rozpoczęcie badań klinicznych. Potrwają one co najmniej 12 miesięcy.
3. GlucoActive – glukometr najnowszej generacji
Kolejny wrocławski start-up, którego rozwiązanie może stać się przełomowe dla cukrzyków. GlucoActive już w przyszłym roku planuje wprowadzić na rynek pierwszy, powszechnie dostępny glukometr bezinwazyjny.
GlucoStation – bo tak nazywa się urządzenie – może zastąpić tradycyjne glukometry paskowe, które wymagają nakłuwania palców i pobierania krwi. Wszystko za sprawą technologii spektrofotometrycznej – odczyt pomiaru możliwy jest dzięki odpowiednio skonfigurowanej wiązce światła, która przenika przez skórę. Badanie tą metodą jest nie tylko całkowicie bezpieczne, ale i bezbolesne. Glukometr powiązany będzie z dedykowaną aplikacją, która ułatwi diabetykom prowadzenie regularnych pomiarów, automatyzując proces analizy danych.
Pierwsza wersja GlucoStation będzie glukometrem stacjonarnym wymagającym jednorazowej kalibracji (a więc przeznaczonym dla konkretnego pacjenta). W kolejnej wersji krok ten ma zostać wyeliminowany, czyniąc urządzenie dostępnym dla wielu pacjentów jednocześnie. GlucoStation 2.0 znajdzie więc zastosowanie w miejscach takich jak apteki czy przychodnie. Kolejna faza rozwoju glukometru ma obejmować miniaturyzację technologii po to, by GlucoStation mógł przybrać postać np. armbanda.
4. Poltreg – szczepionka na miarę XXI wieku
Specjaliści z Poltreg pracują nad szczepionką zawierającą limfocyty TREG, która pomoże chorym na cukrzycę typu 1. Brak limfocytów TREG (wł. T regulatorowe) znaczy tyle samo, co zniszczona, niepełnowartościowa trzustka. Stoi za tym szereg problemów zdrowotnych, a przede wszystkim w przypadku diabetyków – niepowodzenia przeszczepów i częstsze zachorowania na choroby autoimmunologiczne.
Innowacyjność szczepionki polega na jej indywidualnym dopasowaniu, ponieważ limfocyty TREG pochodzące z krwi pacjenta nie są w żaden sposób poddawane genetycznym modyfikacjom. Ich ilość jest odpowiednio pomnażana w warunkach laboratoryjnych.
Naukowcy są już po pierwszych próbach. Polegały one na podaniu preparatu grupie dzieci, u których dopiero co wykryto cukrzycę typu 1. Dotychczasowe efekty są zadowalające – szczepionka działa i nie wywołuje skutków ubocznych. Kolejnym plusem wynikającym z jej zastosowania jest dodatkowa ochrona trzustki, co dla chorujących na cukrzycę jest bardzo istotne. Przewidywane zakończenie prac nad szczepionką szacowane jest na II kwartał 2024 roku.