Nowe standardy opieki medycznej nad noworodkami

„Neonatologia to dziedzina, która cały czas bardzo dynamicznie się rozwija. Pojawiło się wiele zagadnień, które uznaliśmy, że powinny zostać wprowadzone do standardów, aby algorytmy postępowania oparte na najnowszych rekomendacjach europejskich i światowych towarzystw naukowych ułatwiały pracę lekarzom neonatologom i pediatrom w całej Polsce” – powiedziała prof. dr hab. n. med. Maria Katarzyna Borszewska-Kornacka, Prezes Polskiego Towarzystwa Neonatologicznego, redaktor merytoryczny „Standardów opieki medycznej nad noworodkiem”.

Zasady antropometrii w neonatologii ze szczególnym uwzględnieniem noworodków z małą urodzeniową masą ciała oraz wcześniaków, opieka nad noworodkami z ciąż wielopłodowych, postępowanie w niedokrwistości u noworodków, postępowanie podczas wystąpienia drgawek noworodkowych, zastosowanie kofeiny w neonatologii – to tylko niektóre z nowych zagadnień, które zostały opracowane przez polskich ekspertów, aby pokazać najnowsze światowe i europejskie wytyczne i kierunki zmian niezbędnych w Polsce.

Pozaustrojowe utlenowienie krwi

W jednym z ważniejszych nowych standardów jest opisana metoda wspierającą leczenie noworodków donoszonych z niewydolnością oddechową, wrodzoną przepukliną przeponową czy ciężkim zespołem aspiracji smółki. Tą metodą jest pozaustrojowe utlenowanie krwi, która polega na okresowym „przepuszczaniu” krwi pacjenta przez zewnątrzustrojowy wymiennik gazów zwany oksygenatorem. Krew od pacjenta jest odbierana przez kaniulę zakładaną do żyły szyjnej wewnętrznej, a oddawana do prawego przedsionka. Najważniejszym zadaniem tej techniki jest wymiana gazów – natlenienie krwi i usunięcie z niej dwutlenku węgla. W tej chwili w Polsce są dwa ośrodki, które wykorzystują taką metodę, ale należy pamiętać, że jest ona przeznaczona jedynie dla dzieci z najcięższymi powikłaniami.

Kofeina dla noworodka

Nowym zagadnieniem opisanym w rozszerzonych „Standardach” jest zastosowanie kofeiny w neonatologii. Specjalny związek kofeiny pobudza ośrodek oddechowy i zmniejsza odsetek zaburzeń oddychania. Jest wykorzystywany do leczenia bezdechów u wcześniaków. Dla dzieci urodzonych przedwcześnie, zwłaszcza tych z małą i ekstremalnie małą masą ciała ma on jeszcze inne znaczenie. Udowodniono, że wpływa korzystnie na komórkę nerwową i rozwój mózgu, a dzieci, które go otrzymują mają w przyszłości lepszy rozwój. Pozwala także  skrócić czas wentylacji mechanicznej, co oznacza szybsze odłączenie wcześniaka od respiratora i zaprzestanie wentylacji inwazyjnej.

Nieinwazyjne kaniule nosowe

Wszystkie metody leczenia noworodków, w tym wentylacja, powinna być jak najbardziej nieinwazyjne, dlatego jednym ze standardów jest nieinwazyjne wspomaganie oddychania
z zastosowaniem kaniul nosowych z wysokim przepływem gazów. To znakomita metoda wspomagająca oddech, bardzo dobrze tolerowana zarówno przez dzieci, jak i przez rodziców, bo jest łatwo dostępna. Przede wszystkim służy do odzwyczajania noworodka od respiratora, czyli jest drugim etapem po inwazyjnej wentylacji.
Zbyt niskie ciśnienie u wcześniaków
Niezwykle trudnym zagadnieniem w leczeniu noworodków z ekstremalnie małą urodzeniową masą ciała jest hipotensja, czyli znaczne obniżenie ciśnienia tętniczego. Diagnostyka i rozpoznanie hipotensji jest bardzo trudne, a leczenie niezwykle złożone. Zasady postępowania opisane w „Standardach” będą bardzo przydatne na wielu oddziałach, bo zawierają praktyczne aspekty postępowania, a nie tylko patofizjologię.

Szczepienia zgodnie z wiekiem mertykalnym

W „Standardach opieki medycznej nad noworodkiem w Polsce” pojawiło się wiele nowych zagadnień, a wszystkie pozostałe zostały uaktualnione zgodnie z najnowszą wiedzą medyczną. Autorzy podkreślili konieczność zmian między innymi w rozdziałach poświęconych zabezpieczaniu noworodków i wcześniaków przed groźnymi wirusami i bakteriami. Szczepienia dzieci najbardziej niedojrzałych powinny być rozpoczęte na oddziale noworodkowym przed wypisaniem ich ze szpitala. To znacznie wpływa na prawidłową realizację szczepień po wypisie do domu. Dodatkowo zaleca się, aby wcześniaki były szczepione zgodnie z wiekiem metrykalnym, a nie postkoncepcyjnym. Oprócz podstawowych szczepień przeciwko gruźlicy, WZW typu B, polio, krztuścowi, tężcowi, wcześniaki powinny być zabezpieczane przed wirusem RS. Chodzi o grupę dzieci, która w tej chwili nie jest objęta tą profilaktyką – wszystkie dzieci urodzone między 29. a 32. tygodniem ciąży oraz dzieci z hemodynamicznie istotnymi wadami serca. Cały czas trwają intensywne prace nad rozszerzeniem profilaktyki RSV.

Pierwsze wydanie „Standardów” zostało przetłumaczone na język ukraiński i pomaga neonatologom na Ukrainie, a prof. Borszewska-Kornacka otrzymała w 2016 roku od Ministra Zdrowia zespołową nagrodę dydaktyczną za redakcję merytoryczną i współautorstwo publikacji.