Według Światowej Organizacji Zdrowia obecnie na cukrzycę choruje ponad 420 mln ludzi na świecie[1]. ONZ uznało ją za pierwszą niezakaźną chorobę będącą epidemią XXI wieku. Udowodniono, że zmiana stylu życia może spowolnić jej rozwój[2], a przy zdrowym trybie życia prowadzonym od najmłodszych lat – można jej uniknąć. Dlatego tak ważna w kontekście wczesnego wykrywania chorób jest nowoczesna profilaktyka, której w Polsce – niestety – często brakuje.
– Uwarunkowania genetyczne mają bardzo duży wpływ na prawdopodobieństwo wystąpienia cukrzycy u kolejnych pokoleń i to jest coś, na co nie da się wpłynąć. Ale da się wpłynąć na czynniki ryzyka występujące przy prowadzeniu niezdrowego stylu życia. Odpowiednia dieta, ruch i dbanie o swoją wagę pomogą uniknąć zachorowania na cukrzycę. Dzięki nowoczesnym programom profilaktycznym, innowacyjnym technologiom, a nawet tradycyjnym metodom będzie to łatwiejsze, a przede wszystkim możliwe. Zebraliśmy kilka przykładów ze świata – te eksperymentalne na razie programy profilaktyczne w doskonały sposób obrazują nam, jak może wyglądać przyszłość, jeśli chodzi o profilaktykę cukrzycy – mówi Robert Stachurski, CEO GlucoActive, polskiego start-upu pracującego nad innowacyjnym glukometrem bezinwazyjnym.
Krok pierwszy – zmiana nawyków. A w grupie raźniej
Z danych American Diabetes Association wynika, że w 2019 roku 37,3 miliona Amerykanów, czyli 11,3% populacji, miało cukrzycę, a 96 milionów w wieku 18 lat i więcej miało stan przedcukrzycowy[3]. Powstały na Florydzie program społecznościowy YMCA’s Diabetes Prevention ma na celu poprawę stylu życia osób dorosłych, u których zdiagnozowano stan przedcukrzycowy. Jego głównym zamiarem jest trwała zmiana złych nawyków, które wpływają na rozwój cukrzycy typu 2.
Ten roczny projekt zakłada całkowitą zmianę stylu życia poprzez uczestnictwo w 25 wirtualnych sesjach, śledzeniu liczbyi wielkości spożywanych posiłków, zmniejszeniu ilości węglowodanów w diecie i modyfikacji nawyków żywieniowych. Kolejnym punktem programu jest wprowadzenie co najmniej umiarkowanej aktywności fizycznej, takiej jak spacery czy jazda na rowerze przez minimum 30 minut dziennie, pięć dni w tygodniu. Jednym z elementów programu są także wirtualne spotkania motywacyjne w małych grupach. Badania wykazały, że program YMCA zapobiega lub opóźnia zachorowalność na cukrzycę typu 2., a uczestnicy, którzy dzięki niemu stracili 5–7% masy ciała i zwiększyli aktywność fizyczną do 150 minut tygodniowo, zmniejszyli ryzyko zachorowania nawet o 58%[4].
– Doskonałym uzupełnieniem dla nowoczesnej profilaktyki jest innowacyjny pomiar glukozy. Naszym zdaniem istnieje duża szansa, aby w niedługim czasie ograniczyć do minimum tzw. metody inwazyjne, które najczęściej polegają na pobieraniu krwi. W GlucoActive pracujemy nad tym, aby przynieść realną zmianę zarówno cukrzykom, jak i osobom, które chcą zadbać o profilaktykę. Wierzymy, że dzięki technologii spektrofotometrycznej już wkrótce badanie poziomu cukru przestanie być niekiedy bolesnym i stresującym obowiązkiem, a stanie się szybką i prostą czynnością. A to pozytywnie wpłynie na odsetek osób, które będą się regularnie badać – wyjaśnia Robert Stachurski, CEO GlucoActive.
Sport bez barier
Sports and Diabetes Program to projekt organizacji non-profit EMCA (European Multisport Club Association) zajmującej się rozwojem i promocją sportu, zrzeszający kluby multisportowe z całej Europy. Powstał dzięki współpracy z Erasmus+ Sport i jest współfinansowany przez program Unii Europejskiej – Erasmus+. Celem projektu jest działanie na rzecz równości szans w sporcie i udowodnienie, że dzieci ze zdiagnozowaną cukrzycą mogą brać czynny udział w aktywnościach fizycznych. Bywa, że zaraz po postawieniu diagnozy następuje wycofanie ze sportu. Spowodowane jest to najczęściej niewiedzą opiekunów, nauczycieli i trenerów, jak zapewnić dzieciom bezpieczne uczestnictwo w zajęciach. W ramach projektu opracowana zostanie publikacja, która da konkretne odpowiedzi i wskazówki, jak podchodzić do kwestii uprawiania sportu przez dzieci i młodzież z cukrzycą, bez konieczności odsuwania ich od aktywności fizycznej. Twórcy inicjatywy zakładają szerokie rozpowszechnienie poradnika, dzięki czemu młodzi diabetycy będą mieli równe szanse w uprawianiu sportów. Następnie wszystkie informacje zwrotne i doświadczenia otrzymywane przez cały czas trwania projektu zostaną wykorzystane do stworzenia szczegółowego raportu Ważne, aby wiedzieć, który będzie uzupełnieniem publikacji i zostanie do niej dołączony. Zwieńczeniem całości ma być Obóz DiaGames, podczas którego zostaną zorganizowane zajęcia sportowe w celu połączenia dzieci chorych na cukrzycę i trenerów z różnych krajów. To wydarzenie podsumuje wszystkie zebrane doświadczenia.
Metody niekonwencjonalne
Niektórzy, chcąc niwelować zagrożenie cukrzycą lub blokować rozwój choroby, sięgają po tzw. metody alternatywne, które niekiedy wymieniane są nawet w naukowych opracowaniach.
Na przykład brytyjscy naukowcy udowodnili, że medycyna indyjska, a dokładnie ajurwedyjskie zioła dobrze radzą sobie z kontrolowaniem cukru we krwi i mają skuteczność w leczeniu cukrzycy typu 2.[5]
Ajurweda to metoda całościowa. Do swojej profilaktyki pacjent powinien dołączyć odpowiednie, zalecone przez specjalistę techniki oczyszczające, zmianę dotychczasowej diety i stylu życia. Na rynku dostępne są herbatki ajurwedyjskie, których picie reguluje przyjmowanie innych płynów, wspomaga funkcjonowanie krwioobiegu oraz wspiera metabolizm.
Ajurweda jest dziedziną medycyny naturalnej i ma na celu utrzymanie zdrowia poprzez zachowanie ciała, ducha i umysłu w harmonii z naturą. Eksperci sprawdzili pod kątem cukrzycy działanie 98[6] ajurwedyjskich ziół. Wnioski z badań są jednoznaczne – przebadane rośliny kontrolują glukozę we krwi, wpływają na regulowanie poziomu cholesterolu, masy ciała i ciśnienia krwi. Naukowcy z Nottingham opracowują plan korzystania z ajurwedy przez chorych na cukrzycę typu 2.
Profilaktyka w leczeniu cukrzycy, ale też każdej innej choroby jest bardzo istotnym elementem dbania o zdrowie. Zwlekanie z wprowadzeniem jej do swojej codzienności może nieść za sobą nieodwracalne konsekwencje. Rynek medyczny oferuje szereg możliwości opartych na innowacyjnych technologiach, ale też tradycyjnych metodach, dzięki czemu każdy może znaleźć dla siebie odpowiednie rozwiązanie w drodze do kontrolowania i poprawy zdrowia.
[1] https://www.who.int/health-topics/diabetes#tab=tab_1
[2] https://dppos.bsc.gwu.edu/
[3] https://www.diabetes.org/about-us/statistics/about-diabetes
[4] https://www.cdc.gov/diabetes/prevention/people-at-risk.html
[5] https://www.frontiersin.org/articles/10.3389/fphar.2022.821810/full?utm_source=facebook&utm_medium=%D0%9A%D0%9B%D0%A3%D0%91+%D0%A0%D0%95%D0%92%D0%95%D0%A0%D0%A1%D0%98%D0%92%D0%9D%D0%9E%D0%93%D0%9E+%D0%94%D0%9E%D0%9B%D0%93%D0%9E%D0%9B%D0%95%D0%A2%D0%98%D0%AF&utm_campaign=1661549317493914&utm_term=2022_06_08_13_19&utm_content=270424515
[6] https://www.frontiersin.org/articles/10.3389/fphar.2022.821810/full?utm_source=facebook&utm_medium=%D0%9A%D0%9B%D0%A3%D0%91+%D0%A0%D0%95%D0%92%D0%95%D0%A0%D0%A1%D0%98%D0%92%D0%9D%D0%9E%D0%93%D0%9E+%D0%94%D0%9E%D0%9B%D0%93%D0%9E%D0%9B%D0%95%D0%A2%D0%98%D0%AF&utm_campaign=1661549317493914&utm_term=2022_06_08_13_19&utm_content=270424515, punkt 5.3