To choroba wywołana przez Bordetella pertussis. Charakteryzuje się intensywnym, przerywanym kaszlem, który trwa kilka tygodni, a nawet miesięcy. Kaszel jest zwykle tak silny, że może prowadzić do wymiotów, zmęczenia, a nawet trudności w oddychaniu. Co należy wiedzieć o tej groźnej chorobie i jak przebiega leczenie, opowiada lek. Marta Moskal.
Od kilku lat obserwuje się niepokojący wzrost liczby zachorowań na krztusiec,znany również jako „kaszel 100-dniowy”. W 2024 roku, od 1 stycznia do 15 września, na podstawie danych Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego – Państwowego Zakładu Higieny, w Polsce zgłoszono 14 584 przypadki zachorowań. To ponad 26-krotny wzrost zachorowań w porównaniu do roku poprzedniego.
Wzrost liczby zachorowań może mieć kilka przyczyn. – Jedną z nich jest niezrealizowany program szczepień w dzieciństwie, który nie zapewnił odpowiedniego poziomu odporności. Drugą istotną przyczyną jest zmniejszona ochrona dorosłych, wynikająca z upływu czasu od ostatniego szczepienia przypominającego w 14. roku życia. Warto pamiętać, że szczepienie przeciwko krztuścowi powinno być powtarzane co 10 lat. Niestety, ponieważ są to szczepienia zalecane i odpłatne, nie cieszą się one dużą popularnością, a to prowadzi do obniżenia skuteczności ochrony populacji – wyjaśnia lek. Marta Moskal, Centrum Medyczne Scanmed, American Heart of Poland.
Krztusiec jest chorobą zakaźną, która przenosi się drogą kropelkową. Jeśli w otoczeniu znajdują się osoby z objawami kaszlu, najlepiej unikać z nimi kontaktu, zwłaszcza jeśli są to osoby z grupy podwyższonego ryzyka.
Należy pamiętać o higienie. Regularne mycie rąk, szczególnie po kaszlu lub kichaniu, może pomóc w ograniczeniu rozprzestrzeniania się bakterii. Należy unikać dotykania twarzy, zwłaszcza ust, nosa i oczu.
Może to przeziębienie?
Krztusiec to choroba, która w początkowej fazie może mieć podobne objawy do przeziębienia, ale różni się od niego pod wieloma względami. Objawy rozwijają się w trzech etapach.
W I etapie – kataralnym (trwającym 1-2 tygodnie) – objawy są podobne do przeziębienia, co utrudnia wczesną diagnozę. Pacjenci skarżą się na katar, łagodny kaszel, ból gardła, niską gorączkę i ogólne osłabienie. W II etapie – napadowym (trwającym 3-6 tygodni) – kaszel staje się bardziej intensywny, pojawiają się napady kaszlu, które kończą się głośnym „krztuścem” (szczekającym dźwiękiem przy wdechu). Napady mogą trwać kilka minut i towarzyszą im trudności w oddychaniu, wymioty oraz bezdech, szczególnie u niemowląt. III etap – rekonwalescencji (trwający 1-2 miesiące) – to okres, w którym pacjent stopniowo wraca do zdrowia, choć kaszel może utrzymywać się jeszcze przez kilka tygodni, a jego napady stają się mniej intensywne.
Powikłania
Krztusiec może prowadzić do poważnych powikłań, zwłaszcza u dzieci poniżej 1. roku życia, seniorów oraz osób z osłabionym układem odpornościowym.
Do najczęstszych należą:
pneumonia (zapalenie płuc) – to jedno z najcięższych powikłań krztuśca, które może wystąpić w wyniku wtórnych zakażeń bakteryjnych, prowadzić do niewydolności oddechowej, zwłaszcza u niemowląt
→ zaburzenia oddechowe – w tym bezdech, zwłaszcza u niemowląt, który może prowadzić do niedotlenienia organizmu
→ uszkodzenie mózgu – rzadkie, ale mogą wystąpić w wyniku braku tlenu (hipoksji) podczas napadów kaszlu
→ złamania żeber – spowodowane intensywnymi napadami kaszlu
→ wymioty – mogą prowadzić do odwodnienia, szczególnie u małych dzieci
→ przepuklina pachwinowa – u niemowląt i małych dzieci może wystąpić w wyniku dużych napadów kaszlu, które wywołują wzrost ciśnienia w jamie brzusznej
Czy to krztusiec?
W celu potwierdzenia zakażenia krztuścem wykonuje się odpowiednie testy laboratoryjne. Wśród najczęściej stosowanych metod znajduje się PCR (reakcja łańcuchowa polimerazy), która polega na pobraniu próbki wymazu z nosa lub gardła, oraz badania przeciwciał. W przypadku infekcji wykonuje się testy na obecność przeciwciał IgM (dodatnie wskazują na świeże zakażenie), IgA (pojawiają się jako pierwsze w najwcześniejszej fazie choroby) oraz IgG (mogą świadczyć o przebytej infekcji lub obecności bakterii w organizmie).
Kluczowe jest szybkie leczenie
– Krztusiec jest chorobą wywołaną przez bakterię i najczęściej wdrażamy antybiotykoterapię, co powoduje zmniejszenie ryzyka rozprzestrzeniania się choroby. Istotne jest, aby leczenie rozpocząć jak najszybciej, najlepiej przed wystąpieniem napadów kaszlu – wyjaśnia lek. Marta Moskal.
Foto: freepik.com