Czas oczekiwania na dziecko jest niezwykle ważnym etapem w życiu matki i dziecka. Wrażliwość na wszelkie problemy zdrowotne pojawiające się w ciąży wzmaga niepokój matki i wyolbrzymia strach o bezpieczeństwo ich dwojga. Tym bardziej, jeśli objawy mogłyby wskazywać chorobę nowotworową. A właśnie nowotwór jelita grubego u kobiet w ciąży staje się coraz większym wyzwaniem ponieważ nie jest odpowiednio wcześnie rozpoznawany. Szacuje się, że wzrośnie liczba ciężarnych, u których będzie on diagnozowany, gdyż coraz więcej kobiet odkłada macierzyństwo na później, a jednocześnie coraz więcej młodych kobiet zaczyna chorować na ten nowotwór.
Która z kobiet w ciąży nie doświadczyła zmiany rytmu wypróżnień, hemoroidów lub krwawienia z dolnego odcinka przewodu pokarmowego, czy niedokrwistości. A są to jednocześnie objawy raka jelita grubego, który jest jednym z najczęstszych złośliwych nowotworów występujących u ciężarnych[1]. Lekarze nie zastanawiają się nad potrzebą pogłębionej diagnostyki, gdy przyszła mama zgłasza powyższe objawy, ponieważ są one dość częste w ciąży, a to utrudnia i opóźnia diagnostykę nowotworu jelita grubego.
Diagnozowanie i leczenie kobiet ciężarnych z chorobą nowotworową jest trudne chociażby już ze względu na wyjątkowo wrażliwy moment w życiu kobiety. Choć przypadki raka jelita grubego są stosunkowo rzadkie, to jednak mogą zagrażać życiu kobiety. Choroba nowotworowa u kobiet w ciąży pojawia się z częstością około 1 : 1000, zaś rak jelita grubego występuje z częstością 2. przypadków na 100 000 ciąż. Co ważne, w tej grupie częściej występują nowotwory uwarunkowane genetycznymi predyspozycjami.
Nasza kampania „Nie przegap objawów” kierowana jest do kobiet w ciąży oraz ich rodzin, a także do specjalistów z różnych dziedzin obejmujących opieką medyczną kobietę w tym czasie: lekarzy rodzinnych/POZ, ginekologów, położnych oraz organizacje i instytucje wspierające przyszłe mamy w tym wymagającym czasie. Celem naszych działań jest zwiększenie wrażliwości, również ogółu społeczeństwa, na objawy raka jelita grubego, bardzo często „zamaskowane” ’ przez zwykłe objawy ciąży. Nie chcemy absolutnie straszyć przyszłych mam, ale nie możemy też omijać tego tematu. Podejmujemy trudne tematy by jak najwcześniej wykryć nowotwór jelita grubego. – wyjaśnia Prezes Fundacji EuropaColon Polska.
Wczesne wykrycie choroby nowotworowej może uratować życie matki i zapewnić lepszą jakość życia pacjentki, zapobiec urazom psychicznym związanym z trudnościami w przejściu przez chorobę nowotworową oraz zachować poczucie szczęścia i radosnego oczekiwania na narodziny dziecka. Zdarza się, że nie rozpoznany na czas rak jelita grubego wykrywany jest już po urodzeniu dziecka, kiedy utrzymują się objawy przypisywane problemom zdrowotnym w ciąży.
Rokowanie dla pacjentek z rakiem jelita grubego w ciąży jest bezpośrednio związane ze stopniem zaawansowania choroby. Potrzebujemy edukacji i poradnictwa w zakresie objawów raka jelita grubego, aby zdobyć wiedzę na ich temat i potencjalnie odróżnić je od typowych objawów ciąży. Dotyczy to również personelu medycznego opiekującego się kobietą w ciąży.
Jeszcze w ciąży wykryto u mnie torbiel – taka wtedy zapadła diagnoza. Lekarze powiedzieli, że mam się nie martwić. Pojechaliśmy więc z mężem nad morze, odpocząć. Wtedy zaczęłam krwawić… Pojechaliśmy do najbliższego szpitala, a ja nagle znalazłam się w centrum koszmaru. – mówi Sandra Gliszczyńska, która zachorowała na raka jelita grubego w wieku 29 lat. Torbiel okazała się nowotworem jajnika, będącym przerzutem raka jelita grubego w IV stadium. Moja dwuletnia już dziś przygoda z rakiem, spotkania z lekarzami, pacjentami onkologicznymi wyedukowały nas na tyle, że zupełnie inaczej podeszlibyśmy do tej choroby na samym jej początku. – dodaje mama małej Igi.
Choroba nowotworowa u kobiety w ciąży jest statystycznie później rozpoznawana w porównaniu do pozostałej populacji. Zmiany fizjologiczne zachodzące w ciele kobiety maskują wczesne objawy raka i bywają bagatelizowane. Również w okresie karmienia, po porodzie pierwsze symptomy bywają niezauważone. Dlatego sama świadomość współistnienie raka i ciąży jest bardzo istotna. Liczba nowotworów systematycznie wzrasta i niestety jest to związane ze zmieniającym się w krajach uprzemysłowionych stylem życia. Uwzględnienie w różnicowaniu przez lekarza prowadzącego ciążę możliwości wystąpienia choroby nowotworowej może okazać się bezcenne i uratować życie przyszłej mamie. – wyjaśnia dr hab. n. med. Sebastian Kwiatkowski, specjalista perinatologii, Klinika Położnictwa i Ginekologii SPSK-2.
Rak jelita grubego
- Tylko 3-15% nowotworów jelita grubego rozpoznaje się w I stadium choroby.
- W Polsce aż 65% przypadków raka jelita grubego diagnozowanych jest w III i IV stadium choroby.
- Rak jelita grubego wcześnie wykryty jest wyleczalny w 90% przypadków.
- Rak jelita grubego wykryty w IV stadium daje tylko 10% szans na 5 letnie przeżycia.
Czynniki ryzyka raka jelita grubego, które należy wziąć pod uwagę:
- Czynniki genetyczne (występowanie raka jelita grubego w rodzinie 5-10%)
- Brak aktywności fizycznej
- Złe nawyki żywieniowe (m.in. żywność typu „fast food”, nadmiar czerwonego i przetworzonego mięsa, alkohol)
- Nadwaga i otyłość
- Palenie papierosów
Objawy raka jelita grubego, których nie należy przypisywać wyłącznie objawom związanym z ciążą:
- Bóle/skurcze brzucha
- Naprzemienne zaparcia i biegunki,
- Krew w stolcu
- Niedokrwistość/anemia
- Osłabienie/zmęczenie
- Nieplanowana utrata wagi
Badania, które można wykonać w czasie ciąży przy podejrzeniu raka jelita grubego:
- badanie per-rectum
- test na krew utajoną w kale – Test FIT (fecal immunochemical test)
- badanie ultrasonograficzne (USG), uważane za bezpieczne zarówno dla matki, jak i płodu),
- rezonans magnetyczny
- sigmoidoskopię (badanie endoskopowe trzech końcowych odcinków jelita grubego czyli odbytnicy, esicy i dolnej części zstępnicy)
[1] https://journals.viamedica.pl/ginekologia_perinatologia_prakt/article/download/47397/34613