Opiekunem osoby starszej nie może zostać każdy – to zajęcie, które wymaga szczególnych predyspozycji. Trzeba mieć w sobie dużo empatii, cierpliwości i zrozumienia dla osób, które pod wpływem chorób i cierpienia bywają szorstkie, nieprzyjemne, a nawet agresywne.
Opiekunka powinna więc mieć przede wszystkim łatwość adaptacji i zdolności do szybkiego przystosowywania się do nowych warunków. W domu każdego podopiecznego obowiązują nieco inne zasady, im szybciej się do nich dostosuje, tym łatwiej będzie nawiązać kontakt z podopiecznym i jego bliskimi. Osoba, która chce zajmować się chorym często musi przejmować inicjatywę, kreować sytuacje, tonować atmosferę, nie może więc być zbyt nieśmiała i wycofana.
Sama opiekunka powinna też być na tyle sprawna, by móc wypełniać obowiązki, które czasami wiążą się z dość dużym wysiłkiem fizycznym, np. podniesieniem podopiecznego. Czasami, nawet przy seniorze będącym w dobrej kondycji, opiekunka musi pomóc mu w toalecie, zmieniać pampersy, robić higienę intymną, dlatego nie może być to osoba wrażliwa na płyny ustrojowe. W tym zawodzie okazywanie niechęci – nawet odruchowe – jest niedopuszczalne.
I wreszcie – osoba, która chce opiekować się seniorami powinna mieć dla nich dużo sympatii. Ludzie, którzy boją się starości lub nie przepadają za osobami w podeszłym wieku, nie będą w stanie we właściwy sposób zajmować się nimi. „Jednak podstawową cechą jest empatia, łatwość zrozumienia i wczuwania się w emocje podopiecznego i jego bliskich. Warto jednak zaznaczyć, że nie jest równoznaczne z uleganiem im – mówi Iwona Błaszczykiewicz dyrektor ds. sprzedaży usług w Promdica24, firmy świadczącej usługi opiekuńcze dla osób starszych. Do tego potrzebna jest także cierpliwość, która pozwoli wykonywać swoje obowiązki ze spokojem i opanowaniem, a przy chorych seniorach bywa to wyjątkowo trudne. Z racji swojej choroby podopieczni często są zgryźliwi, złośliwi lub wręcz agresywni. Trzeba umieć w takiej sytuacji załagodzić atmosferę.
Świadczenie usług pomocy domowej i opieki na rzecz osób starszych jest pod wieloma względami zajęciem szczególnym, wiążącym się również z odpowiedzialnością za osobę niesamodzielną. Opiekunka musi starać się wykonywać swoje obowiązki bardzo rzetelnie, nie podejmując się zadań, które do niej nie należą. Podopieczny i jego bliscy mają prawo wiedzieć, czego mogą od niej wymagać i jakie ich oczekiwania może spełnić. Jak najdokładniejsze ustalenie zasad współpracy z seniorem i jego rodziną pozwoli uniknąć wielu nieporozumień.
Formalności zapewniają bezpieczeństwo
Dlatego już podczas pierwszego spotkania kandydatka na opiekunkę wypełnia obszerną ankietę, a niezależnie od niej podczas rozmowy jest pytana o referencje oraz dotychczasowe zajęcia. „Osoby, które mają doświadczenie w tym zawodzie, zazwyczaj dużo opowiadają o swojej pracy, o podopiecznych, o różnych sytuacjach, które miały miejsce – łatwo z takiej rozmowy wywnioskować czy to rzeczywiste doświadczenie, czy tylko puste słowa” – ocenia Iwona Błaszczykiewicz.
Drobiazgi są ważne
Opiekunka musi na co dzień dbać o utrzymanie porządku w domu i w ramach tego wykonywać zwykłe domowe czynności takie jak zmywanie naczyń, odkurzanie, mycie podłóg czy ścieranie kurzu, ale też zmieniać i prać ubrania oraz pościel.
Osoba zatrudniona do opieki nad seniorem zajmuje się także drobnymi zakupami i przygotowywaniem posiłków dla swojego podopiecznego. Ważne jest, by już na samym początku poznała jego zwyczaje i rytuały, takie jak godziny posiłków. Ważne jest ustalenie jakie są ulubione potrawy podopiecznego, a przede wszystkim czego nie toleruje lub nie może jeść. „Dlatego zawsze na samym początku rodzina wypełnia bardzo obszerną ankietę, w której musi odpowiedzieć na szereg drobiazgowych pytań dotyczących właśnie takich codziennych spraw. Mogą one z pozoru wydawać się zbyt błahe lub nieistotne, ale proszę mi wierzyć potem w codziennym funkcjonowaniu chorego seniora i – jakby nie było, przynajmniej na początku – obcej opiekunki – taka wiedza jest fundamentalna” – podkreśla Iwona Błaszczykiewicz.
Rolą opiekuna jest przede wszystkim wsparcie bliskich w opiece nad seniorem poprzez prowadzenie domu i towarzyszenie seniorowi w życiu codziennym. „Do opiekunki należy dbanie o rytm dzienny podopiecznego od jego przebudzenia aż po pójście spać na noc. Zgodnie z nim podaje mu posiłki, pomaga przy toalecie, dba o dobre jego samopoczucie. Opiekunka jest towarzyszem i opiekunem osoby starszej i jej zadaniem jest, poza prowadzeniem gospodarstwa domowego, opiekowanie się człowiekiem, nie całym domem lub ogrodem – zaznacza Iwona Błaszczykiewicz.
Jeśli występuje taka potrzeba opiekunka w porozumieniu z rehabilitantem może stymulować podopiecznego, wykonywać z nim drobne ćwiczenia. Trzeba jednak podkreślić, że opiekunkom nie wolno wykonywać czynności pielęgniarskich, nawet jeśli wykonywały one wcześniej zawód medyczny np. pielęgniarki.
Doświadczenie pomaga
Warto, by osoba, która zgłasza się do pracy w roli opiekuna dla seniora miała doświadczenie wynikające albo z sytuacji rodzinnej albo ze sfery zawodowej. „Praca opiekuna osoby starszej jest specyficzna. Zależy nam na bezpieczeństwie zarówno podopiecznych, jak i samych opiekunek, dlatego w ramach pracy, którą oferujemy wielu paniom proponujemy kursy doszkalające. Zatrudniona przez nas opiekunka musi wiedzieć co ma robić, a czego jej nie wolno, jak reagować w sytuacjach trudnych. Nie może działać na niekorzyść podopiecznego, ale nie chcemy też, by zrobiła krzywdę sobie” – podkreśla Iwona Błaszczykiewicz.