Starczowzroczność nazywana także prezbiopią to pogorszenie wzroku na skutek zesztywnienia soczewki i pogarszającej się zdolności akomodacji oka. W 2012 roku na prezbiopię cierpiało około 1,7 miliarda osób na świecie. Szacuje się, że w 2020 roku będzie to aż 2,1 miliarda osób. Te statystyki nie pozostawiają złudzeń, prezbiopia jest dla nas wszystkich wyzwaniem przyszłości.
Starczowzroczność jest wynikiem naturalnego procesu starzenia się organizmu. Najczęściej dotyka osób po 40 roku życia, zarówno z krótkowzrocznością, nadwzrocznością jak i osób które w przeszłości nie miały problemów ze wzrokiem. Pierwszy etap starzenia soczewki zachodzi skokowo, a utrata możliwości akomodacji jest wyraźna. Z biegiem czasu wada pogłębia się już mniej gwałtownie. Co dwa-trzy lata to utrata ostrości widzenia o ćwierć czy pół dioptrii.
Kiedy rutynowe czynności stają się poważnym wyzwaniem…
Pierwszymi objawami prezbiopii mogą być np. odsuwanie tekstu, tak by był czytelny, ból głowy i zmęczenie wzroku. Zauważymy u siebie problemy z ostrością wzroku podczas wykonywania takich czynności jak pisanie smsów czy czytanie gazety. Czasami prezbiopii towarzyszy diplopia – podwójne widzenie przedmiotów, w tym wypadku spowodowane niesprawnością mięśni zewnętrznych gałki ocznej. Czynności wcześniej dla nas intuicyjne i oczywiste, nagle zaczynają być kłopotliwe. Wyobraźmy sobie pracę księgowego lub lepiej – nauczyciela sprawdzającego dziennik obecności, dla którego pewnego dnia jego własne ręce zaczynają być „za krótkie”! Kiedy jesteśmy już w średnim wieku i zauważymy u siebie takie objawy, to znak że powinniśmy udać się na konsultację do okulisty.
Istotny wpływ na pojawienie się starczowzroczności ma regularna i długotrwała praca przed monitorem. Zażywanie antydepresantów i leków przeciwhistaminowych, może przyspieszać wystąpienie prezbiopii. Badania pokazują, że prezbiopia rozwija się także szybciej u osób chorych na cukrzycę, zwłaszcza źle kontrolowaną.
Co wymienić? Okulary czy własną soczewkę oka ?
Istnieje wiele metod korekcji starczowzroczności – te pierwsze to okulary progresywne oraz soczewki kontaktowe wieloogniskowe. Są to dwie najpopularniejsze metody korekcji. Istnieje także możliwość poddania się chirurgicznym zabiegom na rogówce i soczewce oka. Bardzo ważną kwestią jest, aby rozpoznając u siebie objawy prezbiopii udać się do okulisty, który pomoże nam wybrać odpowiednią dla nas metodę korekcji.
Prezbiopii można pozbyć się także chirurgicznie, przy okazji operacji zaćmy. Dotykającą głównie osoby w starszym wieku zaćmę, czyli zmętnienie soczewki, usuwa się metodą fakoemulsyfikacji, polegającą na rozbijaniu zmętniałej soczewki ultradźwiękami. Rozbitą soczewkę usuwa się i zastępuje sztucznym implantem. Pacjentowi wszczepiany jest jeden z dwóch rodzajów soczewek: jedno- lub wieloogniskowe. Soczewki jednoogniskowe, poza usunięciem zaćmy, zapewniają dobrą jakość widzenia do dali. Do bliży konieczne jest wtedy noszenie okularów korekcyjnych ale już zaawansowane technologicznie soczewki anty-prezbiopijne, poprawiają widzenie w całym spektrum, czyli dali, bliży i odległościach pośrednich, w tym na przykład pracy przy komputerze. Zwykle umożliwiają one bardzo dobre widzenie do dali, dobre widzenie pośrednie oraz dostateczne widzenie z bliska, umożliwiające wykonywanie podstawowych czynności, takich jak odbieranie telefonu, czytanie smsa, sprawdzenie ceny w sklepie z bliska bez okularów. Dłuższe czytanie może jednak wymagać korzystania z okularów.
W przypadku współistnienia wad wzroku ze starczowzrocznością możliwe jest wykorzystanie laserowych technologii podobnych do refrakcyjnych zabiegów laserowych, takich jak LASIK.
„Przyszłość jest teraz”.
Coraz więcej osób na świecie decyduje się na operację wymiany własnej przejrzystej soczewki na sztuczną soczewkę wieloogniskową w celach refrakcyjnych (korygowanie wysokiej krótkowzroczności), antyprezbiopijnych lub obu naraz. Ze względu na coraz większa dokładność i coraz mniejsze powikłania chirurgii soczewki, tego typu operacje stają się coraz bardziej interesującą alternatywą dla innych opcji. Co ciekawe, operacja ta została wymyślona przez Polaka, Wincentego Fukałę w latach 80-tych 19-tego wieku i znana jest jako “operacja Fukały”. Oczywiście w jego czasach nie było jeszcze soczewek wewnątrzgałkowych i wtedy zabieg ten miał charakter refrakcyjny. Istnieją również dwie główne koncepcje farmakologicznej korekcji prezbiopii. Pierwsza polega na zmniejszeniu średnicy źrenicy i stworzeniu optycznych warunków do lepszego widzenia. Poprawa widzenia jest czasowa, częściowa i związana z pewnymi działaniami ubocznymi, w tym bólem głowy i gorszym widzeniem o zmierzchu. Druga metoda polega na stosowaniu środków farmakologicznych, które czynią soczewkę bardziej elastyczną i podatną na odkształcenia. Do tej grupy należy EV06. Krople do oczu EV06 są jeszcze w fazie testów klinicznych, ale wstępne wyniki badań są dość pomyślne, zwłaszcza w przypadku lekkiej i średniej prezbiopii. Co ważne, jest nieinwazyjna i dotychczas nie stwierdzono żadnych poważniejszych efektów ubocznych.
Podsumowując, obecnie ze starczowzrocznością możemy poradzić sobie na wiele sposobów. Nieinwazyjnie – poprzez dobór i zakup odpowiednich okularów progresywnych lub odpowiednich soczewek kontaktowych wieloogniskowych lub inwazyjnie – przy okazji operacji zaćmy wszczepiając soczewkę antyprezbiopijną lub przy okazji korekcji wad wzroku metodami laserowymi.
Polski Klub Presbiopia 21 – inicjatywa Profesora z Poznania.
prof. Andrzej Grzybowski
Potrzeba edukacji jest ogromna. Świat nowych technologii jest dobrodziejstwem ale także wyzwaniem dla wszystkich lekarzy dbających o wzrok swoich pacjentów. W kwietniu 2016 roku, powstała w Poznaniu nowa inicjatywa – Polski Klub Presbiopia 21. Struktura Klubu opiera się o dwa podstawowe filary: Polski Komitet Naukowy, którego przewodniczącym jest pomysłodawca i założyciel Klubu – prof. nadzw. dr. hab. med. Andrzej Grzybowski oraz Międzynarodowy Komitet Naukowy pod przewodnictwem prof. Jorge Alió. W ramach Klubu działa również grupa Członków Wspierających, w skład której wchodzą przedstawiciele świata technologii oraz ośrodki kliniczne specjalizujące się w wykorzystywaniu nowoczesnych metod korekcji prezbiopii. Klub podejmuje szereg inicjatyw, mających na celu podnoszenie wiedzy lekarzy i świadomości ich pacjentów. W listopadzie 2017 roku, zorganizowaliśmy pierwszą w Polsce konferencję naukową dotyczącą wyłącznie starczowzroczności – Presbiopia 2017. Obecnie Polski Klub Presbiopia 21 pracuje nad stworzeniem platformy edukacyjnej, dedykowanej pacjentom oraz lekarzom. Na platformie chcemy szczegółowo informować pacjentów o wszystkich możliwości korekcji prezbiopii a także informować o bezpłatnych badaniach wzroku i konsultacjach. Dla lekarzy stworzymy bibliotekę wiedzy, z której będą mogli korzystać bez ograniczeń. Platforma będzie także miejscem dyskusji, wymiany wiedzy i doświadczeń użytkowników. Inną inicjatywą Polskiego Klubu Presbiopia 21 jest opracowanie jednolitego kursu pt. „ABC Presbiopii”, który będzie prezentowany uczestnikom najważniejszych okulistycznych konferencji naukowych w Polsce, w celu podniesienia ich wiedzy i umiejętności. Wszystkich Państwa, którzy są zainteresowani śledzeniem i wspieraniem działań Klubu zapraszamy do obserwowania profilu na Facebooku – @presbiopia21 .