Z roku na rok liczba nowotworów rośnie w zatrważającym tempie. Co roku na raka umiera 9,6 milionów ludzi na całym świecie. Nowotwory są obecnie drugą przyczyną zgonów, zaraz za chorobami układu naczyniowego. Liczba zachorowań na choroby nowotworowe zwiększa się również w Polsce.
Według Krajowego Rejestru Nowotworów liczba nowotworów złośliwych w Polsce w ciągu ostatnich trzech dekad wzrosła ponad dwukrotnie. Każdego roku diagnozowanych jest 160 tysięcy nowych przypadków, aż 100 tysięcy osób umiera z powodu raka. Według prognoz – w przyszłości liczby te będą rosnąć.
Od co najmniej dwóch dekad środowisko medyczne mówi o trwającej „epidemii nowotworów”. Początkom tej dyskusji towarzyszyły próby identyfikacji przyczyn wzrostu liczby zachorowań, a następnie poszukiwanie rozwiązań, które wpłynęłyby na zahamowanie tego trendu. Dziś w dużym stopniu znamy odpowiedzi na postawione sobie wówczas pytania, ale mimo tej wiedzy ponosimy klęskę w walce o ograniczenie liczby zachorowań. Wynika to, niestety, z braku odpowiedniej wiedzy wśród szeroko rozumianej opinii publicznej. Wielu nowotworom można byłoby zapobiec, gdyby tylko ludzie wcześniej decydowali się na zmianę swojego – niezdrowego – stylu życia. Dlatego też środowisko lekarzy wspólnie z pacjentami onkologicznymi nie tylko angażuje się, ale też inicjuje akcje edukacyjne budujące świadomość modyfikowalnych czynników wpływających na ryzyko zachorowania na raka – podkreślał prof. nadzw. dr hab. n med. Wojciech Wysocki, Prezes Polskiego Towarzystwa Chirurgii Onkologicznej, Klinika Chirurgii Ogólnej, Onkologicznej i Naczyniowej w 5. Wojskowym Szpitalu Klinicznym z Polikliniką w Krakowie, redaktor naczelny pisma „Nowotwory Journal of Oncology”.
Kampania „Ty decydujesz, czy zachorujesz!”
Kampania „Ty decydujesz, czy zachorujesz!” to wspólna inicjatywa Polskiego Towarzystwa Onkologicznego i Polskiego Towarzystwa Chirurgii Onkologicznej. Celem akcji jest promocja profilaktyki pierwotnej nowotworów oraz podnoszenie świadomości Polaków na temat czynników ryzyka chorób onkologicznych i zagrożeń z nimi związanych.
Pragniemy zwrócić uwagę na codzienne zachowania i decyzje, które w przyszłości mogą wpłynąć na wzrost ryzyka wystąpienia chorób nowotworowych. Nasza kampania skierowana jest do całego społeczeństwa, a w szczególności do osób prowadzących niezdrowy tryb życia, niezainteresowanych tematyką zdrowotną. Celem kampanii jest zwiększenie świadomości społecznej na temat raka i odpowiedniej profilaktyki nowotworowej – stąd też mocne hasło, które ma zwrócić uwagę na zależności między prowadzonym stylem życia a występowaniem raka – powiedział prof. dr hab. n med. Piotr Rutkowski z Polskiego Towarzystwa Chirurgii Onkologicznej, kierownik Kliniki Nowotworów Tkanek Miękkich, Kości i Czerniaków Centrum Onkologii – Instytut im. Marii Skłodowskiej–Curie w Warszawie
Chcemy dotrzeć do jak najszerszego grona odbiorców z prostym przekazem: Główną przyczyną występowania nowotworów jest niezdrowy styl życia! Zaledwie 5-10% nowotworów ma podłoże genetyczne, a ponad 80% nowotworów to wynik czynników zewnętrznych, niezdrowego stylu życia i złych nawyków – podkreślał profesor Piotr Rutkowski.
To nie geny, to STYL ŻYCIA
Głównymi czynnikami zwiększającymi ryzyko wystąpienia chorób nowotworowych są:
- palenie papierosów;
- otyłość związana z niewłaściwą dietą oraz brakiem aktywności fizycznej;
- nadużywanie alkoholu;
- promieniowanie ultrafioletowe.
Uwarunkowania genetyczne tak naprawdę są przyczyną rozwoju zaledwie ok 5% chorób nowotworowych. W przypadku większości zachorowań odpowiedzialne są czynniki zewnętrzne,a wśród nich styl życia jaki prowadzimy – podkreślił dr hab. n. med. Adam Maciejczyk, Prezes Polskiego Towarzystwa Onkologicznego.
Wśród trzech najczęściej występujących nowotworów w Polsce, czyli płuca, piersi i prostaty to czynniki zewnętrzne odpowiadają za 70-90% przypadków chorób – dodaje profesor Piotr Rutkowski. Spośród wszystkich zgonów związanych z nowotworami ok. 30% jest spowodowanych paleniem tytoniu, kolejnych 30% jest związanych z dietą, a około 15-20% z infekcjami. Pozostały odsetek nowotworów jest spowodowany przez inne czynniki, takie jak ekspozycja na promieniowanie UV, stres czy brak aktywności fizycznej.
Radykalna zmiana wieloletnich nawyków i przyzwyczajeń jest bardzo trudna. Warto zacząć od małych kroczków i niewielkich, wprowadzanych stopniowo modyfikacji. Należy pamiętać, że zmiana stylu życia, nie gwarantuje całkowitej ochrony przed jakąkolwiek chorobą, jednak w sposób znaczący obniża jednak prawdopodobieństwa wystąpienia choroby.
W ramach kampanii powstał materiał video, który przedstawia zachowania zwiększające ryzyko wystąpienia chorób nowotworowych. Materiał można pobrać tu: https://we.tl/t-Yrcf6Aj9tH. Działania edukacyjne będą prowadzone także w mediach oraz w kanałach społecznościowych.
Nowotwory – główne czynniki ryzyka
- Rzuć palenie – to główna przyczyna występowania raka płuca, nerek, pęcherza, żołądka, szyjki macicy, jelita grubego oraz wielu nowotworów głowy i szyi. Jeden papieros zawiera około 7 tysięcy substancji chemicznych, w tym aż ponad 70 silnie rakotwórczych. Z powodu wymuszonego biernego palenia każdego roku w Polsce umiera około 2 000 osób, które same nigdy nie paliły. Według badań, aż ponad 14 mln Polaków narażonych jest na bierne wdychanie dymu tytoniowego!
- Zredukuj swoją wagę – właściwa zbilansowana dieta oparta o warzywa i niskotłuszczowe produkty zmniejsza ryzyko występowania otyłości, a więc również wielu nowotworów tj. raka jelita grubego czy raka szyjki macicy.W redukcji wagi ważny jest także ruch. Według szacunków organizacji World Cancer Research Fund około 20% przypadków nowotworów diagnozowanych w USA ma związek z niską aktywnością fizyczną i innymi błędami w stylu życia. Spędzanie wielu godzin w pozycji siedzącej zwiększa prawdopodobieństwo zachorowania na raka płuc, macicy i jelita grubego, a 10 tysięcy kroków dziennie to minimalna dawka ruchu konieczna dla zachowania zdrowia.
- Ogranicz alkohol – statystyczny Polak wypija rocznie około 10 litrów czystego alkoholu, który przyczynia się do powstawania nowotworów głowy i szyi, wątroby, jelita grubego i piersi. Połączenie alkoholu i tytoniu jest szczególnie niebezpieczne. Alkohol niszczy błonę śluzową jamy ustnej i gardła i w ten sposób ułatwia wchłanianie szkodliwych związków chemicznych zawartych w dymie papierosowym. Z tego powodu osoby palące papierosy i pijące alkohol, są szczególnie narażone na ryzyko wystąpienia nowotworów gardła i przełyku.
- Używaj kremów z filtrem – ochrona skóry przed szkodliwymi promieniami UV jest najlepszą metodą ograniczenie ryzyka zachorowania na czerniaki oraz inne nowotwory skóry. Ważna jest także całkowita rezygnacja z solarium.