Jedynie 20 proc. dzieci w naszym kraju spełnia kryteria WHO dotyczące codziennej, godzinnej aktywności fizycznej. Wśród 17 europejskich krajów biorących udział w badaniu Global Matrix 3.0 prowadzonego w ramach organizacji Active Healthy Kids Global Alliance (AHKGA), Polska zajęła wraz z Niemcami, Danią i Estonią przedostatnie miejsce, wyprzedzając jedynie Szkocję, która w tym wskaźniku uzyskała najgorszy wynik.
W badaniu Global Matrix 3.0 udział wzięło 49 krajów rozwiniętych i rozwijających się z sześciu kontynentów. Aż 75% z nich otrzymało dostateczną ocenę poziomu aktywności fizycznej dzieci oraz prowadzonych programów zachęcających najmłodsze pokolenie do ruchu. 517 ekspertów zaangażowanych w realizację badania jednogłośnie zauważyło, że problem bezruchu wśród dzieci, wynikający z siedzącego trybu życia, wzrasta na całym świecie. Poziom ogólnej aktywności fizycznej wśród polskich dzieci również uległ pogorszeniu z oceny D na D-, w porównaniu z wynikami badania Global Matrix 2.0 z 2016 r. – Globalne trendy, takie jak nadmierna ilość czasu spędzanego przed ekranami, przyczyniają się do wychowania pokolenia dzieci prowadzących siedzący tryb życia, narażając je na niebezpieczeństwo – mówi profesor Mark Tremblay, prezes AHKGA i główny badacz Instytutu Badawczego CHEO w Kanadzie.
Negatywne skutki bezruchu
Z badań (COSI 2016) Instytutu Matki i Dziecka przeprowadzonych pod auspicjami Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), wynika, że ponad 30 proc. ośmiolatków w Polsce spędza przed ekranem telewizora lub komputera 2 godziny w dni szkolne. 50 proc. ośmiolatków poświęca na to co najmniej 3 godziny w weekendy. W komentarzu do badania Global Matrix 3.0 opublikowanym w Journal of Physical Activity and Health, eksperci alarmują, że niewystarczający poziom aktywności fizycznej jest obecnie czwartym wiodącym czynnikiem śmiertelności na całym świecie. Dlaczego? Ponieważ w bezruchu dzieci chorują. Brak aktywności fizycznej zwiększa ryzyko wystąpienia cukrzycy typu II, chorób układu krążenia i otyłości, już w wieku dziecięcym. Badania COSI pokazały, że już teraz 31,2 proc. ośmiolatków w Polsce ma nadmierną masę ciała, a z otyłością zmaga się 12,7 proc. z nich. Co dziesiąty drugoklasista ma nieprawidłowe wartości ciśnienia tętniczego, a wskaźnik ten związany jest z poziomem nadwagi i otyłości. Brak aktywności fizycznej zwiększa prawdopodobieństwo wystąpienia nadciśnienia tętniczego o 50 proc. (International Journal of Cardiology).
Aktywność fizyczna po polsku
W ramach badań Global Matrix 3.0, eksperci – w tym badacze z Polski, oprócz ogólnego poziomu aktywności fizycznej dzieci przyjrzeli się także innym wskaźnikom. Jednym z nich jest siedzący tryb życia, oceniony na podstawie zgromadzonych materiałów na C-. Oznacza to, że w Polsce aż 80 proc. dzieci i młodzieży prowadzi siedzący tryb życia. Mniej niż 20 proc. uczestniczy w zorganizowanych zajęciach sportowych lub fizycznych (D), a tylko połowa korzysta z transportu wspierającego aktywność fizyczną – np. jazda na rowerze (C).
Szkoła odpowiedzialna za ruch
Ze zgromadzonych badań wynika, że ponad połowa polskich szkół wspiera aktywność fizyczną dzieci i zapewnia uczniom ok. 150 min. aktywności fizycznej tygodniowo pod okiem nauczyciela wychowania fizycznego (B). Dodatkowo szkoły umożliwiają dostęp poza zajęciami lekcyjnymi do sprzętu sportowego dzieciom, a także całym rodzinom. Jednak według ekspertów poziom aktywności fizycznej w szkołach wciąż jest zbyt niski. Oprócz ocen pozwalających na monitorowanie wskaźników związanych z aktywnością fizyczną dzieci, Global Matrix daje też możliwość czerpania inspiracji z innych krajów. Tak na przykład wzorem mogłaby być Słowenia, która otrzymała najwyższe noty w kategoriach: Ogólna aktywność fizyczna (A-), Rodzina i rówieśnicy (B+), otrzymując ogólną średnią ocenę B, czyli dobry. Od niemal 30 lat w Słowenii sport odgrywa ważną rolę w kulturze tego kraju. Sport jest tam postrzegany jako skuteczne narzędzie pielęgnowania narodowej tożsamości w społeczeństwie i na świecie. Japonia natomiast uzyskała najwyższą ocenę w kategorii Aktywny Transport (A-). W Japonii istnieje silnie zakorzeniona praktyka „spaceru do szkoły” wdrożona ustawą o edukacji szkolnej z 1953 roku, zgodnie z którą państwowe szkoły podstawowe powinny być zlokalizowane w odległości nie większej niż 4 km, a gimnazja 6 km, od miejsca zamieszkania uczniów.
Polski akcent podczas prezentacji badania Global Matrix 3.0
Wyniki badania Global Matrix 3.0 zostały zaprezentowane podczas międzynarodowej konferencji Movement to Move w Australii. Komitet organizacyjny wydarzenia, wyróżnił podczas konferencji polską inicjatywę wspierającą aktywność fizyczną wśród dzieci – Aktywne Szkoły MultiSport. To program inspirujący nauczycieli, rodziców i dzieci do projektowania ciekawych rozwiązań wspierających aktywność fizyczną. W ramach inicjatywy organizatorzy – Fundacja V4Sport i Benefit Systems odwiedzili do tej pory 35 dolnośląskich szkół, w których przeprowadzili multimedialny test sprawnościowy oparty na 9 stacjach z prostymi ćwiczeniami sportowymi, takimi jak zwis na drążku, skok w dal czy próba ścisku. Podejmując sportowe wyzwanie, dzieci stają w szranki z potworami z Galaktyki Bezruchu. W ramach inicjatywy organizatorzy dokonują pomiaru poziomu sprawności fizycznej dzieci, ale także inspirują uczniów, nauczycieli i rodziców do nowatorskiego spojrzenia na aktywność fizyczną. Jak podkreśla Fundacja V4Sport realizująca projekt – każda aktywność, która powoduje, że dzieci chętniej zakładają strój sportowy i trampki jest dobra. W ramach inicjatywy opracowywane są także Plany Treningowe, w których uczestniczą rodzice, środowisko szkolne oraz lokalne, a ich celem jest tworzenie rozwiązań, które sprzyjają codziennej aktywności ruchowej dzieci. – Jest nam bardzo miło, że nasza lokalna inicjatywa została dostrzeżona przez międzynarodowe grono ekspertów. Cieszymy się, że czynnie uczestniczymy w globalnym działaniu na rzecz aktywizacji dzieci i możemy w Polsce realizować projekt, który na nowo buduje w najmłodszych nawyk ruchu. Dla nas aktywne, młode pokolenia to zdrowe i sprawne społeczeństwo w przyszłości, bo jak wynika z badania MultiSport Index 2018 nadal co trzeci Polak nie podejmuje żadnej aktywności fizycznej nawet raz w miesiącu. A wśród aktywnych Polaków zaledwie 6 proc. rodziców wybiera dzieci jako towarzyszy podejmowanej aktywności fizycznej – mówi Adam Radzki, Członek Zarządu Benefit Systems.
Więcej informacji na temat projektu Aktywne Szkoły MultiSport odnaleźć można na stronie: www.aktywneszkoly.pl. Komplet informacji i pełne wyniki państw biorących udział w badaniu dostępne na: https://www.activehealthykids.org oraz na polskiej stronie http://activehealthykids.pl.